برنامه راهبردی پژوهش

هدف: این پژوهش درصدد بررسی و تحلیل وضعیت موجود پژوهش سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی به عنوان یکی از بزرگ ترین مراکز کتابخانه ای و آرشیوی ایران است. برای این منظور، وضعیت موجود پژوهش این سازمان از چهار بعد برنامه راهبردی یعنی نگرشی، سیاست گذاری، مدیریتی و نیروی انسانی از دیدگاه کارشناسان ارشد این سازمان مورد بررسی قرار گرفته است. روش شناسی پژوهش: این پژوهش از نوع کاربردی است و باروش پیمایشی انجام شد. جامعه پژوهش دربرگیرنده کارشناسان ارشد سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی است که تعدادشان در زمان انجام پژوهش (مرداد 1389) 34 نفر بود. برای گردآوری اطلاعات و نظرسنجی از افراد جامعه پژوهش، از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. یافته ها: داده های این پژوهش نشان داد که در مجموع، رضایت نسبی از برنامه های توسعه پژوهش (با توجه به 4 بعد نگرشی، سیاست گذاری، مدیریتی و نیروی انسانی) در این سازمان وجود دارد. از نظر نگرشی، وجود نگاه مثبت کارشناسان ارشد به مقوله پژوهش فرصت مغتنمی برای توسعه پژوهش است. همچنین یافته ها نشان داد که یکی از مهم ترین مشکلات و مسائل موجود در راه پژوهش در این سازمان ، ضعف در بعد سیاست گذاری است و نظرهای اعلام شده در این مورد نشان دهنده مشکلاتی است که در زمینه بهبود عملکرد سیاست پژوهشی در سازمان وجود دارد. همچنین با وجود مسائل مدیریتی که در امر پژوهش در سازمان وجود داشته است، رضایت نسبی کارشناسان ازکمیت و کیفیت طرح های پژوهشی می تواند نویدی برای امکان تغییر در ساختار پژوهشی باشد. با این حال، برخی از مشکلات سازمان در زمینه پژوهش می توان به کمبود بودجه پژوهشی و تعرفه های پایین پژوهشی، لزوم فراهم آوری تسهیلات و شرایط پژوهشی مناسب، لزوم تشویق پژوهشگران به انتخاب و اجرای طرح های پژوهشی، چالش های موجود در معرفی دستاوردهای پژوهشی، ناکارآمدی ساختار اداری پژوهش، مشکلات مربوط به انتشار یافته های پژوهش و عدم اجرای آنها، عدم تخصیص امکانات و تجهیزات مناسب برای پیشبرد امور پژوهش و عدم وجود محیط مناسب برای توسعه پژوهش، اشاره کرد. در رابطه با نیروی انسانی پژوهشگر نیز کارشناسان ارشد سازمان معتقدند سازمان در جذب پژوهشگران خارج سازمانی و تعامل با سایر نهادها و موسسات پژوهشی آنچنان که انتظار می رود موفق عمل نکرده است. همچنین در رابطه با ارتقاء کارکنان، نوعی نارضایتی از تاثیر کم پژوهش و فعالیت های پژوهشی در این زمینه مشاهده می شود؛ به ویژه با توجه به این نکته که برخی از سازمان های مشابه، پست هیأت علمی و امتیازات ویژه ای برای پژوهشگران خود در نظر گرفته اند. نتیجه گیری: نگاهی همه جانبه به پژوهش در سازمان ها و مراکز اطلاعاتی بزرگ در راستای تدوین برنامه راهبردی الزامی به نظر می رسد. به همین دلیل توجه به ابعاد چهارگانه نگرشی، سیاست گذاری، مدیریتی و نیروی انسانی در تدوین برنامه راهبردی پژوهش به عنوان ابعاد مهم در توسعه پژوهش در این سازمان ها پیشنهاد می شود.

هدف: شناسایی و ارائه راهبردهای پژوهشی مناسب در نظام مدیریت پژوهشی در کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی با تأکید بر سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز آستان قدس رضوی. روش / رویکرد پژوهش: پژوهشاز نوع کاربردی و ترکیبی از روش های پیمایشی، دلفی، و اسنادی است. جامعه پژوهش 34 نفر از کارشناسان ارشد و مدیران سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی بودند. برای گردآوری اطلاعات و نظرسنجی از افراد جامعه پژوهش از پرسشنامه پژوهشگر ساخته (برای کارشناسان پژوهشی)، اسناد اداره پژوهش، و مصاحبه ساختاریافته (برای اعضای هیأت مدیره و مدیران) استفاده شد. یافته ها: 8 راهبرد در کیفیت بخشی و بهره وری نظام مدیریت پژوهشی اثرگذار است: 1) ایجاد سامانه یا درگاه امور پژوهشی، 2) کمک به ساختارمند کردن پ ژوهش، 3) تقویت و کاربردپذیر ساختن نظام، 4) افزایش دسترسی به نتایج پژوهش، 5) فراهم کردن شرایط برای آموزش، خودآموزی، و خودراهبری کارشناسان سازمان، 6) شناسایی مشکلات و مسائل امور پژوهشی سازمان، 7) پیاده سازی مدیریت دانش در نظام مدیریت پژوهش، و 8) مدیریت امور مالی پژوهش. نتیجه گیری: به موازات توسعه پژوهش در کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی، نظامی کارآمد باید به کارگرفته شود تا امور پژوهشی به درستی و با کارآمدی بهتر مدیریت شود. کارآمدی این نظام بستگی فراوانی به وجود راهبردهای اثربخش دارد. التزام به راهبردها در این نظام برای کتابخانه ها فرصت آفرین و اعتمادساز خواهد بود که در نهایت، سبب ارتقای جایگاه پژوهشی خواهد شد.