احزاب چهارگانه سور

مسأله ترتیب سوره ها در مصحف، یکی از مسائل مهم تفسیری و علوم قرآنی است که بسیار مورد توجه قرار گرفته است. دانشمندان علوم قرآنی و مفسران غالباً یا این چینش را ناشی از اجتهاد صحابه می دانند و یا صرفاً این چینش را چینشی توقیفی بر اساس طول سوره ها محسوب می کنند، در این میان برخی نیز توجه خود را به چینشی دیگر از سوره ها، یعنی چینش نزولی معطوف کرده اند. البته معدودی از دانشمندان علوم قرآنی و مفسران، علاوه بر باور به توقیفی بودن ترتیب سوره ها به حکیمانه بودن این چینش نیز اعتقاد داشته و در راستای تبیین حکمت چینش سوره ها، نظراتی را مطرح کرده اند. نظریه تناسب خطی سوره ها، نظریه احزاب چهارگانه با محوریت سوره بقره و نظریه احزاب هفتگانه مکی- مدنی شامل زوج سوره ها، سه نظریه ای است که تاکنون در این باره مطرح شده است. در این مقاله ابتدا این سه نظریه مطرح و مورد نقد و بررسی قرار می گیرد، آنگاه با تصحیح و تکمیل نظریه سوم، نظریه جدیدی درباره نظام و چینش سوره ها در قرآن مطرح می گردد.