تحولات ساختاری - کارکردی

شناخت و شفاف سازی میزان تاثیر گذاری و نقش بزرگراه بر هر یک از عوامل کارکردی و ساختاری و به تبع کاربردی گامی اساسی در فرآیند برنامه ریزی بهینه و متناسب سکونتگاه های روستایی است، امری که تاکنون کمتر به ان توجه شده است. هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش بزرگراه دلیجان-اصفهان در تحولات ساختاری _کارکردی سکونتگاه های روستایی در روستاهای شهرستان شاهین شهر و میمه می باشد. پژوهش حاضر از نوع کاربردي است. روش تحقیق ازنوع توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماري مورد پژوهش در اين تحقيق شامل جمعیت خانوار 15 روستای دارای جمعیت شهرستان شاهین شهر و میمه بوده که مشتمل بر2834 نفر سرپرست خانوارها می باشد. تعداد نمونه برابر 338 نفر بر اساس فرمول کوکران تعیین شدند و این 338 نفر بر حسب میزان جمعیت خانوار بین روستاها توزیع شد. ابزار گردآوری داده ها شامل پرسشنامه ای که دارای 48 سوال در بخش های(عوامل اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، کالبدی و -محیطی) به ترتیب با تعداد سوالات(10، 4، 10، 8 و 5) می باشد. داده های گردآوری شده با نرم افزار SPSS جهت آزمونهای تی تست، فریدمن و نرم افزار SmartPLS جهت مدلسازی معادلات ساختاری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج بیانگر آن بود که بزرگراه بر تحولات ساختاری-کارکردی با ضریب مسیر 0.18، بر تحولات اجتماعی با ضریب مسیر 0.48، بر تحولات فرهنگی با ضریب مسیر ،0.53 بر تحولات اقتصادی با ضریب مسیر 0.30 ، بر تحولات کالبدی با ضریب مسیر 0.37 و بر تحولات محیطی ضریب مسیر تاثیرگذار بوده است. در این میان وضعیت شاخص کالبدی با توجه به میانگین بیشتر در وضعیت بهتر و شاخص فرهنگی با میانگین کمتر در وضعیت کمتر مطلوب قرار دارد.

در مطالعات جغرافیایی بر مبنای نگرش سیستمی، هر ناحیه جغرافیایی بمنزله سیستم باز تلقی می شود که روستاها و شهرها به عنوان دو جزء اصلی نظام سکونتگاهی دارای ساختار و کارکردهایی هستند که به واسطه اثر متقابل محیط طبیعی و گروه های انسانی تکوین می یابند. این ساختار و کارکردها در شهرستان مریوان به دلیل دخالت و سیاست گذاری های دولت که در قالب برنامه های عمران روستایی و بازسازی پس از جنگ تحمیلی(گسترش شبکه های ارتباطی)، ایجاد امنیت و تقویت بنیان های اقتصادی(گشایش بازارچه های مرزی غیر رسمی) انجام گرفت، دستخوش تغییرات زیادی قرار گرفته است. این مقاله با هدف بررسی تأثیر سیاست گذاری های مذکور در تحولات ساختی – کارکردی مسکن روستایی انجام گرفت. روش انجام پژوهش از حیث هدف از نوع کاربردی و از حیث ماهیت توصیفی – تحلیلی و از لحاظ روش شناسی متکی بر رویکرد اثبات گرایی است. جامعه آماری آن را خانوارهای ساکن در 121 روستای بالای 20 خانوار (سرشماری 1395) شهرستان مریوان تشکیل می دهد. تعیین حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران در دو مرحله صورت گرفت. نخست 52 روستا به روش نمونه گیری خوشه ای و متناسب با سهم حوزه های غربی و شرقی شهرستان به ترتیب 27 و 24 آبادی انتخاب شد. سپس از کل 6305 خانوار ساکن ، 307 خانوار تعیین و به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شد. مقایسه نتایج داده ها نشان داد که مسکن حوزه های غربی، هم به لحاظ ساختاری و هم کارکردی دچار تغییرات بیشتر شده اند. به طوری که طبق آزمون T میانگین تفاوت تغییرات مربوط به الگوی ساخت و فرم (64/4 واحد) عناصر زیستی(99/8 واحد) و معیشتی (69/20 واحد) مسکن روستایی در حوزه غربی بیشتر از حوزه شرقی شهرستان است.

مقدمه: ساماندهی و خلق فضای مناسب با عملکردهای مختلف جهت دسترسی بهینه شهروندان، هدف مشترک اغلب طرح های توسعه شهری است. با اینحال، اجرای نامناسب طرح های توسعه موجب نابسامانی و آشفتگی در بافت کالبدی به لحاظ ساختاری و کارکردی و به ویژه بی استفاده ماندن بخش وسیعی از اراضی داخل محدوده، و عارض منفی گسترش افقی شهرها شده است.هدف: هدف از این پژوهش تحلیل اثرات طرح های توسعه شهری در تحولات ساختاری-کارکردی فضای شهری در منطقه 3 شهر زنجان می باشد.روش شناسی تحقیق: این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی برای دستیابی به اهداف تحقیق، به گردآوری داده ها با روش مطالعات میدانی و کتابخانه ای پرداخت. جامعه آماری شامل ساکنین منطقه 3 شهر زنجان است که با روش نمونه گیری کوکران، 384 نفر انتخاب شد. برای تحلیل داده ها از آزمون پروبیت، آزمون تک نمونه ای t، آزمون رگرسیون خطی چندگانه و مدل تودیم با کمک نرم افزارهای SPSS، Excel و GIS استفاده شد.قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی این پژوهش، منطقه 3 شهر زنجان می باشد.یافته ها: یافته ها حاکی از آن است که، طبق آزمون رگرسیون، میزان ارتباط و همبستگی تحولات ساختاری-کارکردی با طرح های توسعه شهری 908/0 است. و اجرای طرح های توسعه شهری طبق آماره R2 حدود 82 درصد از تحولات ساختاری-کارکردی شهر زنجان را تبیین می کند. در نهایت، تلفیق شاخص های کمّی و کیفی با مدل تودیم نشان داد که اجرای طرح های توسعه شهری در ناحیه "شهرک قدس، کوچه مشکی، خیابان صفا" با بالاترین ضریب (1) مطلوب و رضایت بخش بوده و در "میدان پایین" با ضریب (001/0)  ضعیف و نامطلوب بوده است. نتایج: یافته های تحقیق نشان داد که برخی کاربری ها کمتر از حد انتظار و برخی نیز بیشتر از ظرفیت شهر توزیع شده و حد مطلوب رعایت نشده است.