عبدالسلام کامویی

عبدالسلام کامویی از عارفان برجسته طریقه سهروردی در دوران ایلخانی است. نسبت کامویی به کامو روستایی از توابع کاشان می رسد. از آثار و احوال وی جز اشاراتی چند در خلال نوشته های شاگردان و تابعانش، اطلاعی در دست نیست. تنها نوشته باقی مانده از کامویی نامه اش به تقی الدین داداست. دادا، عبدالمؤمن اصفهانی و نظام الدین محمود کرمانی ازجمله تربیت یافتگانش بوده اند. عماد فقیه نیز به کامویی ارادت داشت و با فرزند و جانشینش امام الدین محمد بیعت کرد. یک قرن بعد پیرجمال اردستانی نیز در آثار خود به صورتی مریدانه به احوال کامویی پرداخته است. عبدالمؤمن اصفهانی کمی قبل از ترجمه عوارف به سال 665 ه .ق به حلقه یاران کامویی پیوست. در همین اوان، نظام الدین محمود از کرمان به خدمت کامویی آمد و پس از طی مراحل سلوک به سال 666 ه .ق، اجازه تأسیس خانقاه در کرمان یافت. در مثنوی های عماد فقیه، به ویژه مثنوی صفانامه و آثار پیرجمال می توان به اطلاعاتی از مقاطع زندگی وی دست یافت؛ اما پذیرش مواردی مانند ملاقات کامویی با سهروردی که هر دو بدان اشاره کرده اند، به لحاظِ تاریخی مشکل است. همچنین سلسله ای معنوی از کامویی نشئت گرفته است و در مناطقی چون نائین و اردستان به نام پیرجمالیه گسترش یافت. بررسی های مقاله نشان می دهد حوزه تعلیمی کامویی از کاشان و اصفهان و اردستان تا نائین و یزد و کرمان گسترده بوده و بعد از وی نیز فرزندانش آن را ادامه دادند.

یکی از بزرگان و عارفان گمنام سده هفتم و سال های نخستین سده هشتم هجری، زین الدین عبدالسلام کامویی (م 696ق) بوده که به القاب و صفاتی چون «زینِ دین و شیخ عراق و شاه کامو» شهرت داشته است. وی در چهل سالگی در اثر ریاضت و مجاهدت و خلوت و عزلت، تحولی روحی می یابد و از آن پس به کسب علوم و معارف و سیر در آفاق می پردازد. کامویی در طریقت، مرید و پیرو شیخ شهاب الدین عمر سهروردی، صاحب عوارف المعارف، بوده و از وی اجازه ارشاد و راهبری داشته و گویا سهروردی نیز به وی لطف و محبتی ویژه داشته است. این شاگردی و مریدی سبب شده که اندیشه ها و منظومه عرفانی عبدالسلام در کلیّت و در یک نگاهِ شامل، همان منظومه معتدل و شریعت مدارانه شیخ سهروردی را آینگی کند و از هرآنچه نشانه ای از عرفان نظری ابن عربی و اتباع او دارد، بپرهیزد و چه بسا مخالف باشد. نگارنده در این مقاله کوشیده است برای نخستین بار، علی رغم کمبود منابع و مآخذ مستند، خطوطی از زندگی، احوال و اندیشه های عرفانی عبدالسلام را ترسیم و منظومه عرفانی وی را مرکّب از بن مایه ها و مضامینی چون «اهمیت صبر و تأنی در سلوک، رجا و امیدواری به لطف خداوند، غریب و رهگذر بودن عارف در دنیا و تمایز طاعت و عبادت» معرفی کند.