اصلاح گری دینی

اگرچه نمی توان در اهمیت هدف اصلی سید قطب در تنظیم ساختار فکری اش که همانا ایجاد یک حکومت منسجم و بدون خلل اسلامی بود، شکی وارد کرد اما شیوه مواجهه، راهبرد اصلی و عواقب نظریاتش در تاریخ، فرهنگ و سیاست کشورهای مسلمان خاورمیانه در نیمه دوم قرن بیستم محل اختلاف آراء و نظرات پژوهشگران است. نویسنده، نوشتار حاضر را با هدف پرداختن به یکی از برجسته ترین منتقدان درون گفتمانی سید قطب، یعنی سعید حوی در سوریه، به رشته تحریر درآورده است. وی همچنین، نقش سید قطب را در حرکت تأثیرگذار اخوان المسلمین در مصر و کل خاورمیانه بررسی می کند تا تصویری کمتر دیده شده از این دانشمند مطرح اسلامی در بستر جامعه و زمانه اش ارائه دهد. نویسنده در راستای این هدف، ابتدا گزارشی کلی از مهم ترین جنبه های حیات و اندیشه سید قطب ارائه می نماید. در ادامه، به شرح زندگی و عقاید سعید حوی می پردازد که ضمن اشتراک مبانی با آراء سید قطب، قرائت های تند و عمل گرایانه او را نمی پسندید.

قیام عاشورا از وقایع بزرگ تاریخ است و همواره از زاویه های گوناگون مورد توجه اندیشمندان قرارگرفته است. درباره چیستی و ماهیت این حرکت، تحلیل گران اسلامی دیدگاه های متفاوتی دارند. در این میان دیوبندی یکی از مکاتب پرنفوذ معاصر اهل سنت در شبه قاره درباره مسائل مربوط به اهل بیت(ع) به ویژه قیام عاشورا دیدگاه اعتدالی دارند. از این رو در مقاله حاضر ماهیت نهضت حسینی از منظر اندیشمندان این مکتب مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای، در پی پاسخ به این پرسش است که ماهیت قیام امام حسین(ع) از دیدگاه مکتب دیوبندی چیست؟ یافته های این مقاله نشان می دهد که از دیدگاه مکتب دیوبندی، قیام امام حسین(ع) در ابعاد گوناگون دینی، اجتماعی و سیاسی ماهیت اصلاح گری داشته است. نظریه پردازان این مکتب، «نظریه بغاوت و فساد انگیزی» را مورد تردید و انکار قرار داده، یزید بن معاویه را شریک قتل امام حسین(ع) می دانند.