نیازهای بشر

توجه به این نکته ضروری است که انسان همیشه در طول تاریخ به دنبال کسب پاسخ برای نیازهایش بوده است؛ گاهی این نیاز تامین معاش و امنیت خانواده است، و گاهی تعالی روحی و فکری. خداوند متعال برای هدایت انسان ها از سه عامل استفاده کرده است: الف) پیامبران را با بیان روشن و معتدل و معجزات به سوی انسان ها گسیل می دارد. ب) انسان ها را به مشکلات گرفتار می سازد تا به لحاظ روحی متوجه درگاه خدا شوند. ج) در هم شکستن بت ها و خدایان ساختگی تا نشان دهد که آنها در جهان تأثیری ندارند. در خصوص نیازهای اجتماعی انسان باید به چندین نکته توجه و دقت داشته باشیم: الف- انسان اساساً موجودی اجتماعی است. ب- برای زندگی اجتماعی، انسان نیازمند تعامل دوسویه و متقابل است. ج- جوامع ناگزیرند برای زندگی بهتر قوانینی را وضع نمایند. د- آرامش یک جامعه در گرو عمل به قوانین اجتماعی است. ه- بشر نیاز دارد تا قوانین فطری بر اجتماعش حاکم باشد. و- انسان الهی در جامعه تنها به خود ومنافع شخصی خویش نمی اندیشد. ز- قرآن به بهترین شکل انسان اجتماعی را برای تعامل در جامعه آماده می سازد. این مجموعه ای از تمامی نیازهای بشر برای زندگی سعادتمند و متعالی است که در قرآن بیان شده و مسیر هدایت بدرستی برای او روشن گردیده است.

انسان برای پاسخ گویی به نیازهای مادی و معنوی خویش، توان زیادی به کار می بندد و از امور مختلف و جریان های اجتماعی گوناگونی استفاده می برد. ولی بسیاری از تلاش های او بی حاصل و گاه بدفرجام است؛ چه، سبک و جریان اجتماعی ای که برگزیده است، بر اصول و مبانی ناسالمی استوار گردیده است. این نوشتار که به روش کتابخانه ای و شیوه توصیفی تحلیلی سامان می یابد، در پی آن است که با مراجعه به قرآن و با روش تحلیل محتوا، شاخصه های جریان اجتماعیِ توحیدی را تبیین نماید؛ جریانی که نیازهای واقعی، مادی و معنوی انسان را می شناسد و به درستی پاسخ می گوید تا بشریت بتواند در جامعه ای سالم، به کمال دنیا و آخرت خویش دست یابد. این جریان نیازها بشر را تحت مدیریت عقل و شرع پاسخ می دهد تا انسان به مسیر رضوان الهی نائل گردد و از اضطراب و نگرانی دور باشد و با کمبودهای مادی از پای درنیاید. ضرورت این بحث آنگاه رخ می نماید که همیشه در مقابل جریان توحیدی، جریان طاغوت نیز مدعی پاسخ گویی به نیازهای بشری است و با برنامه هایی مادی، بسیاری را نیز به پیروی از خویش واداشته است. این جریان، پاسخ گویی به نیازها را در مسیر قدرت طلبی و لذت گرایی دنبال می نماید و به خلأهای معنوی انسان نیز پاسخی مادی می گوید. از این روی، همیشه با ناکامی های فراوان روبه رو می گردد و انسان را از فطرت پاک انسانی دورتر می نماید. این اثر با اشاره به نیازهای مادی و معنوی بشر، به تبیین اصول دو جریان پاسخ گوی آن پرداخته است و عبودیت و خدامحوری، ایمان به غیب و معاد و ولایت حق را اصول جریان توحیدی، و انسان محوری، مادی گرایی و ولایت طاغوت را اصول جریان طاغوت برشمرده و در پایان به شاخصه های این دو جریان پرداخته است.