روش COP

ارزیابی آسیب پذیری و تهیه نقشه خطر آلودگی به عنوان یک راهکار مهم مدیریتی جهت حفظ منابع آب کارستی مطرح می باشد. آبخوان های کارستی در مناطق نیمه خشک غرب ایران با توجه به شرایط طبیعی منطقه، مستعد آلودگی هستند. هدف از این پژوهش برآورد میزان و تهیه نقشه آسیب پذیری آبخوان کارستی توده بیستون پرآو و دشت کرمانشاه در برابر انتشار آلودگی با استفاده از مدل COP است. این مدل با استفاده از سه پارامتر لایه پوشاننده (O) ، غلظت جریان( C ) رژیم بارش (P) به ارزیابی آسیب پذیری منابع آب کارست در برابر آلودگی می پردازد. نتایج نشان می دهد که 4/31% مساحت منطقه در پهنه آسیب پذیری متوسط و 7/30% مساحت منطقه در پهنه آسیب پذیری کم واقع شده و9/37% درپهنه با آسیب- پذیری خیلی کم واقع شده است که بیشتر محدوده دشت را دربرمی گیرد. عمده مناطق با آسیب پذیری کم و متوسط، در قلمرو کارست های تکامل یافته سازند آهکی، در قسمت های مرتفع منطقه قرار دارند. پوشش گیاهی این مناطق جنگل های استپی درمحدوده با آسیب پذیری کم و فاقد پوشش گیاهی در محدوده با آسیب پذیری متوسط است که بارش آنها بیش از 800 میلی متر می باشد. بطورکلی در منطقه مورد مطالعه به ترتیب پارامترهای C ، P و O بیشترین نقش را در میزان آسیب پذیری دارا می باشند.

  ارزیابی آسیب پذیری امری مهم برای مدیریت پایدار منابع آب کارست و برنامه ریزی استفاده از زمین است. آبخوان های کارستی شاهو و مانشت نقش حیاتی در تامین آب شرب و کشاورزی جوامع محلی اطراف خود دارند. هدف این پژوهش ارزیابی آسیب پذیری در دو منطقه کارستی با استفاده از روش COP است. از پارامترهای هیدروژئولوژیکی از جمله ضریب آلفا و حجم ذخیره دینامیکی برای مشخص کردن نوع سیستم کارستی استفاده گردید. همچنین با استفاده ضریب تعیین بمنظور تعیین فاکتورهای مهم در آسیب پذیری این مناطق مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان می دهد که آبخوان های کربناته دارای سیستم جریان افشان آسیب پذیری کمتری نسبت به آبخوان های کارستی دارای سیستم جریان مجرایی دارند. در کارست های مجرایی فاکتورC  همبستگی مثبت بالایی را با شاخص آسیب پذیری دارد در حالی که در کارست های افشان فاکتور O همبستگی بیشتری با این شاخص دارد. عامل C به علت وسعت زیاد پهنه های کارست تکامل یافته در منطقه شاهو نقش اصلی را در بالابودن میزان آسیب پذیری این منطقه نسبت به توده کارستی مانشت دارا می باشد. همچنین نتایج طبقات آسیب پذیری نشان می دهد که 43 درصد توده کارستی شاهو در طبقه آسیب پذیری زیاد و متوسط واقع شده است و در مقابل مساحت این طبقات در منطقه مانشت به مراتب کمتر (27 درصد) است. وجود اشکال کارستی توسعه یافته از جمله دولین ها، مگاکارن ها، غارهای عمیق و درزه و شکاف فراوان در منطقه شاهو دال بر توسعه یافتگی بیشتر این منطقه نسبت به توده کارستی مانشت می باشد. در نهایت می توان گفت ارزیابی آسیب پذیری آبخوان های کارستی چنانچه با مطالعات ژئوفیزیکی آبخوان ها و همچنین اجرای صحیح سیاست های برنامه ریزی استفاده از زمین همراه باشد، نتایج قابل توجهی را ارائه می دهند.