آیه 114 طه

دو آیه از آیات قرآن کریم، ظهور بر تعجیل پیامبراکرم | در هنگامه وحی دارد و یک آیه نیز دلالت این دو را تکمیل می کند. سؤال اصلی مقاله بر چیستی و چرایی تعجیل و دلالت یابی تعابیر دال بر آن در آیات حاوی تعجیل بنیان نهاده شده است و پاسخ آن نیز از قرائن متصل و منفصل کلام به ویژه غرض سوره به دست آمده است. روش تحقیق در این مقاله توصیفی تحلیلی و از طریق مطالعه تفاسیر گوناگون است و از قرائنی چون ادبیات عرب، قرینه سیاق، سبب نزول و غرض سوره، بهره جسته تا مدعای خود را ثابت کند. مدعای نویسندگان این است که مطابق عبارت های قرآن کریم، اولاً پیامبراکرم | در فرآیند وحی، دچار عجله مذموم نشده و ثانیاً دلیل نهی از عجله، فراموشی یا عدم فراگیری الفاظ و عبارت ها یا شدت حب که غالب مفسران بر آن تأکید کرده اند، نبوده است، بلکه تعبیر به عجله، مطابق با غرض سوره و در مقام مقایسه پیامبر خاتم | با پیامبرانی مانند حضرت آدم و حضرت موسی × بوده است.

آیه 114 سوره طه به جهت ذکر مسأله نهی شدنِ پیامبر اکرم (ص) از عجله به هنگام وحی، از دیرزمان مورد توجّه مفسّران بوده و درباره مقصود حقیقی نهی مذکور نظر های متفاوتی ارائه کرده اند. از همین رو مقاله حاضر، این آراء را به دو دیدگاه نهی رفعی و نهی دفعی تقسیم و با توجّه به آیات قرآن و روایات ارزیابی کرده است. یافته های پژوهش نشان می دهد دیدگاه نهی رفعی که به عجله نمودن پیامبر اکرم (ص) به هنگام وحی تصریح می کند، در صورتی صحیح است که انگیزه عجله ایشان، اشتیاق به آیات قرآن تلقّی گردد. این دیدگاه با دیدگاه نهی دفعی که به صدور نهی مذکور، بدون سرزدن شتابی از آن حضرت دلالت دارد، قابل جمع و هر دو صحیح است. شناسایی و بررسی منابع صدور نظر های مفسّران، توجّه به سیاق سوره و ظاهر آیه، از مؤیّدات این دیدگاه است.