کتابداران دیجیتال

هدف اصلی پژوهش حاضر شناسایی مهارت های فنی کتابداران دیجیتال کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی شهر تهران بود. در این پژوهش از رویکرد کمی با روش پیمایشی، توصیفی استفاده شد. جامعه آماری آن 108 نفر از کتابداران دیجیتال کتابخانه های مرکزی 14 دانشگاه دولتی شهر تهران بود که از بین بیش از 200 نفر از کتابداران شناسائی و به روش سرشماری انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه ی پژوهشگر ساخته بود. روایی ابزار، صوری و محتوایی، براساس نظرات متخصصان کتابخانه های دیجیتالی و پایایی آن با آلفای کرونباخ 883/0 مورد تأیید قرار گرفت. تجزیه وتحلیل داده ها با آمار توصیفی و استنباطی با استفاده از آزمون کلموگروف-اسمیرنوف و آزمون t تک نمونه و t گروه های مستقل انجام گرفت. یافته های پژوهش نشان داد بیشترین میانگین ها در سخت افزار، مهارت کار با انواع پرینترها (44/3)، در نرم افزار، عامل مهارت در تبدیل فرمت فایل ها (89/3)، در اینترنت و شبکه، عامل توانایی در بهره گیری از اینترانت (91/3)، در مجموعه سازی، عامل توانایی در نحوه دانلود منابع و استفاده از دانلود منیجر (77/3)، در پردازش اطلاعات دیجیتالی، عامل بهره گیری از نظام های رده بندی (48/3)، در خدمات دیجیتالی، عامل توانائی در ارائه خدمات بازیابی تعاملی (80/3) و در حفاظت و نگهداری، عامل توانائی در انجام پشتیبان گیری (21/3) است. نتایج پژوهش نشان داد درهیچ یک از دانشگاه های موردبررسی مهارت های فنی کتابداران دیجیتال دانشگاه های دولتی شهر تهران، در وضعیت مطلوبی قرار ندارد.

زمینه و هدف: گسترش به کارگیری فناوری در کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی در جوامع کنونی، ایجاد کتابخانه های دیجیتال [1] را در پی داشته است. و از آنجا که منابع انسانی تأثیرگذارترین مؤلفه در کتابخانه ها می باشند، می توان از تبدیل کتابداران سنتی به کتابداران دیجیتال [2] حایز مهارتهایی خاص در این زمینه به عنوان پیش نیاز تبدیل کتابخانه ها به کتابخانه های دیجیتال اشاره کرد. از این رو، پژوهش حاضر، با هدف بررسیمهارتها و قابلیتهای کتابداران دیجیتال در کتابخانه های دانشگاه های تبریز، علوم پزشکی تبریز و دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، انجام گرفته است. روش شناسی: برای گردآوری داده ها پرسشنامه ای تدوین شد که در برگیرنده هفت مهارت اصلی مورد نیاز کتابداران دیجیتال یعنی «مهارت آموزشی»، «مهارت پژوهشی»، «مهارت مدیریتی»، «مهارت اطلاعاتی»، «مهارت اینترنتی»، «مهارت شخصیتی» و «مهارت رایانه ای» است. هر مهارت اصلی نیز شامل چند زیرمهارت است که مهارتهای ذکر شده با مرور متون مرتبط با موضوع به دست آمده اند. در این پژوهش، 100 کتابدار از سه دانشگاه یادشده به سؤالهای مطرح در پرسشنامه پاسخ دادند. نتایج: یافته ها نشان داد میانگین مقیاس مهارتهای دیجیتال 180، میانگین درجه اهمیت مهارتهای دیجیتال  54/251 و میانگین میزان توانمندی در مهارتهای دیجیتال 39/180 است. این بدین معناست که میانگین میزان توانمندی به میانگین مقیاس نزدیکتر است. همچنین، تنها 52% از کتابداران مورد پژوهش از توانمندی بالایی در انجام امور با مهارتهای دیجیتال برخوردارند، در صورتی که از نظر 90% کتابداران، داشتن مهارتهای دیجیتال دارای اهمیت است. نتیجه گیری: به طورکلی، میزان توانمندی در مهارتهای دیجیتال در بین کتابداران مورد بررسی پایین بوده است، اما در صد بالایی از کتابداران از اهمیت مهارتهای دیجیتال آگاهند.