آیات 83 و 149 أنعام

توجه به مقوله عقل گرایی و کارکرد آن در فهم متون دینی در میان مفسران شیعه دارای قدمت بسیاری است. شیخ طوسی از پیشگامان چنین رویکردی است. این نوشتار پس از تعریف عقل و تحلیل مقصود رویکرد عقل گرایانه در تفسیر، به بررسی دلایل و زمینه های به ظهور رسیدن چنین گرایشی در تفسیر با تأکید بر دو آیه از آیات قرآن می پردازد. روشن است که مفسر برای ورود به چنین عرصه ای، شاخصه هایی را مد نظر قرار داده است. در این پژوهش به مهم ترین و بارزترین عناوین این شاخصه ها اشاره و سپس با محور قرار دادن مفهوم آیات 83 و 149 سوره أنعام به شرح و ذکر نمونه هر کدام پرداخته خواهد شد. وجه نوآوری این تحقیق کشف شاخصه های عقل گرایی در تفسیر تبیان است. از دستاوردهای مهم این پژوهش که از زمره شاخصه های عقل گرایی در دیدگاه شیخ طوسی به شمار می آید، می توان به مواردی مانند احتجاج و استدلال به همراه نفی تقلید در دین شناسی، تأویل گرایی به مثابه شاخصه بارز عقل گرایی در تفسیر، نقد عقلانی روایات، اجتهاد و استنباط های کلامی، ارائه وجوه معنایی گوناگون برای آیات و تحلیل در مباحث ادبی آیات اشاره نمود.