فایده‌مندی تاریخ

هر چند دانش تاریخ، قدمتی کهن دارد، سوال از فایده‌مند بودن یا نبودن آن همواره ذهن بسیاری را در گذشته و حال به خود مشغول داشته است. اگر چه مورخان اسلامی کمتر فصلی از آثار خود را به این موضوع اختصاص داده یا اثر مستقلی در این زمینه تدوین کرده‌اند گاه در مقدمه نوشته‌های تاریخی خود بدین بحث پرداخته‌اند. مقاله حاضر دیدگاه‌های حدود ده تن از مورخان برجسته اسلامی را در باره فایده‌مندی تاریخ استخراج و بررسی کرده است. از نظر این مورخان، عبرت‌گیری و تجربه‌آموزی از اعمال گذشتگان، دست یابی بر ملکه صبر، افزون شدن قوه عقل، رفع ناامیدی، دلگرمی به رحمت الاهی، کناره جویی از سرای فانی، دل بستن به سرای باقی، ایجاد سرگرمی و غیره از جمله مهم‌ترین فواید مطالعات تاریخی هستند.