شاخص های اجتماعی و اقتصادی

بلایای طبیعی، به عنوان مجموعه ای از حوادث زیانبار هستند که منشاء طبیعی دارند که بعضا عوامل انسانی هم در تشدید آن اثرگذار می باشد. در همین راستا تقویت مولفه های اجتماعی و اقتصادی و درپی آن افزایش تاب آوری در کاهش خسارات ناشی از سیلاب نقش مهم و موثری را می تواند ایفا کند. این تحقیق برگرفته از رساله دکتری است که از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی-تحلیلی و میدانی می باشد. روش تحقیق پیمایشی و ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه با داده های بسته و ورش تجزیه و تحلیل بر اساس آزمون های همبستگی و رگرسیون انجام شده است. جامعه آماری شامل شهروندان ساکن در اطراف روخانه و مناطق سیل گیر بوده است که 383 نفر به عنوان نمونه انتخاب و پرسشنامه به روش نمونه گیری خوشه ای بین پاسخگویان توزیع شده است. طبق یافته های تحقیق میانگین تاب آوری اجتماعی 1/60، میانگین تاب آوری اقتصادی(میزان خسارات) 4/53، میانگین ظرفیت با توانایی جبران خسارات8/69 و درنهایت میانگین توانایی برگشت به شرایط مناسب4/67 بدست آمده است. در بخش آزمون فرضیات طبق نتایج بدست آمده از آزمون رگرسیون و همبستگی مشخص شده است که بین همه ابعاد اجتماعی و اقتصادی با میزان تاب آوری شهری در مقابل سیلاب رابطه معناداری وجود دارد. تقویت ارگان ها و سازمان های محلی در حالت عدم تمرکز، یکی از شیوه های مهم افزایش مشارکت های اجتماعی شهروندان گرگان در زمان وقوع بحران می باشد. از طریق تأمین مشارکت مردم و تقویت توانمدی اقتصادی مردم در زمان وقوع مخاطرات طبیعی از جمله سیلاب، قوه ابتکار و ابداع مردم تقویت شده و زمینه کاهش آسیب های ناشی از سیلاب کاهش می یابد. مردم به شکل واقعی و ملموس با امور اجرایی برخورد نموده و از این رو شکاف آنان از دستگاه های مرتبط با مدیریت بحران و نیز تعارض منافعشان رو به کاهش خواهد گذاشت

مخاطرات طبیعی مانند سیلاب ها همواره جوامع را تهدید کرده اند، اما در سال های اخیر آسیب پذیری جوامع افزایش یافته است. سیلاب به عنوان یکی از شایع ترین و مخرب ترین بلایای طبیعی، مسئول ۳۰ درصد مرگ ومیرها و ۳۳ درصد خسارات اقتصادی جهانی است و به بخش هایی مانند کشاورزی، جاده ها و مساکن آسیب می زند. تاب آوری شهری، به توانایی شهرها برای مقابله با ریسک ها و بازگشت به وضعیت اولیه پس از وقوع بلایا اشاره دارد و تحت تأثیر عوامل اقتصادی، اجتماعی و مدیریتی است. این پژوهش با هدف بررسی شاخص های اقتصادی و اجتماعی مؤثر بر تاب آوری منطقه شش شهر شیراز در برابر سیلاب انجام شده است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و کاربردی بوده و جامعه آماری آن شامل کارشناسان آشنا با شاخص های شهرسازی است. به دلیل تخصصی بودن موضوع، نمونه گیری به روش گلوله برفی انجام شد و داده ها از طریق منابع کتابخانه ای و میدانی جمع آوری گردید. ابزار اصلی، پرسش نامه ای مبتنی بر مطالعات پیشین و چارچوب نظری تحقیق بود که روایی آن با نظرات ۳۰ کارشناس شهری تأیید شد و پایایی نیز با توزیع ۳۰ پرسش نامه ارزیابی گردید. تحلیل داده ها با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی صورت گرفت. نتایج نشان می دهد تاب آوری اجتماعی و اقتصادی منطقه شش شهر شیراز در برابر سیلاب در سطحی متوسط و کمی بالاتر از متوسط است. شاخص هایی مانند آگاهی از مخاطرات و دسترسی به خدمات اضطراری در سطح متوسط قرار دارند، اما حمایت و اعتماد عمومی وضعیت مطلوب تری دارد. در بخش اقتصادی، همه شاخص ها به جز وجود بیمه، وضعیت متوسطی دارند و عامل اقتصادی بیشترین تأثیر را در تاب آوری شهر دارد. همچنین، دسترسی به زیرساخت های ارتباطی و خدمات اضطراری نقش مهمی در بهبود تاب آوری شهری ایفا می کنند.