حوضه شفارود

حوضه ­ها­ی رودخانه­ای از گذشته های دور به عنوان بستری جهت شکل گیری تمدن­های بزرگ بوده و امروزه نیز با رشد فزاینده جمعیت و آلودگی شهرها به عنوان محیط پاک و آرام ، پذیرای حجم عظیمی از مسافرانی می باشد که جهت گذران اوقات فراعت از خانه هایشان بیرون می آیند . حوضه ی شفارود در غرب استان گیلان دارای جاذبه های اکوتوریستی فراوانی است، این حوضه به دلیل نزدیکی به جاده سراسری انزلی – آستارا و مناطق جنگلی و کوه های سر سبز همیشه مورد توجه گردشگران داخلی و غیر استانی می باشد. این تحقیق با هدف بررسی و باز شناسایی قابلیت های محیطی و برنامه ریزی جاذبه های طبیعی جهت جذب گردشگر در حوضه شفارود تدوین شده است . روش تحقیق توصیفی­– تحلیلی و برای جمع آوری اطلاعات از مشاهدات میدانی و مطالعات کتابخانه ای استفاده شده است . نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد که جاذبه های اکوتوریستی و توریستی که حوضه ی شفارود بدرستی شناسایی نشده است وهمچنین برنامه ریزی خاصی در حاشیه رودخانه انجام نگرفته است که در صورت شناسایی توانمندی های بالقوه و برنامه ریزی در جهت بالفعل درآمدن و بهره برداری می تواند موجب آبادانی و رونق اقتصادی محدوده مطالعاتی شود.

به منظور بررسی اثر الگوهای سینوپتیک در تغییرات زمانی سیلاب های جنوب دریای خزر دبی دو رودخانه تالار در شرق و شفارود در غرب سواحل جنوبی خزر طی دوره آماری 1998-1961 مطالعه شده است . در این پژوهش سعی بر این بوده است تا علاوه بر معرفی الگوهای سینوپتیکی منجر به سیل، آرایش این الگوها و گستره تحت نفوذ هر سیستم و تغییرات این سیستم ها از نظر زمانی بررسی گردد . در این دوره 558 سیل در دو حوضه رخ داده است، 59 درصد از این سیل ها مربوط به حوضه تالار و 41 درصد آن نیز مربوط به حوضه شفارود است . نتایج حاصل از بررسی اطلاعات دبی و بارش ایستگاه های دو حوضه و نقشه های سینوپتیک نشان می دهد که 11 درصد سیلاب ها همزمان و درصد مستقل از یکدیگر بوده اند. حدود 70/6 درصد سیلاب های حوضه تالار و 63/2 درصد سیلاب های شفارود در نتیجه آرایش سیستم های سینوپتیکی سطوح بالا و قرارگیری حوضه ها در جلوی ناوه بادهای غربی ایجاد شده اند. بقیه سیلاب ها نیز نتیجه حضور سیستم های چرخندی و واچرخندی در سطح زمین به وجود آمده اند. همچنین 65 درصد سیلاب های حوضه تالار و 53 درصد از سیلاب های حوضه شفارود از منشأ مستقیم بارش و بقیه در اثر ذوب برف یا ترکیبی از بارش و ذوب برف رخ داده است . تمام سیلاب های همزمان در فاصله ماه های اسفند و فروردین و منشأ رطوبت آن از مدیترانه است . منابع رطوبتی سایر سیلاب ها نیز علاوه بر دریای مدیترانه، دریای خزر، دریای سیاه و یا ترکیب منابع فوق است.

این مقاله باهدف شناسایی و معرفی مکانها، جاذبه ها و توانهای طبیعی جهت جذب اکوتوریست درحوضه شفارود شهرستان رضوانشهر غرب استان گیلان بمنظور اشتغال زایی و توسعه این ناحیه با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی و مطالعات کتابخانه ای و مشاهدات میدانی به استناد نقشه های توپوگرافی 1:50000زمین شناسی  1:250000 و1:100000 و عکسهای هوایی و تصاویرماهواره ای انجام شده است. یکی از اشکال گردشگری که در قرن 21 بسیاررونق گرفته طبیعت گردی (اکوتوریسم) است.  به لحاظ وجود چشم اندازهای زیبای طبیعی (کوههای البرز و تالش_ جنگلهای انبوه_ دریای خزر _ تالاب انزلی و...) حدود 65 % از گردشگران در سطوح ملی و ناحیه ای که به گیلان سفر می کنند اکوتوریست می باشد (عسگری 1385).  این حوضه 36 هزار هکتار وسعت دارد. حوضه ای است کوهستانی با ارتفاع متوسط 1500 متردارای اقلیم سرد تا نیمه سرد ومرطوب و بارندگی سالانه 1400 میلی متر می باشد.  نتایج مطالعات نشان داد: به سبب سازوکار عوامل و فرایندهای درونی و بیرونی چشم اندازهای زیبایی نظیر: پرتگاه های صخرهای (اطراف گنزخوار، خیل گاه، ...) چشمه های فراوان( ارده – زندانه و...) دره های عمیق پوشیده از جنگل( اطراف برزکوه، اطراف صادره سر،...) آبشارهای کوهستانی در مسیر رودخانه های (میانرود، پارگام، خجه دره، ...) دامنه های مقعر و محدب پوشیده از جنگل و مرتع ( شفارود، برن، دشت دامن، ...) کوههای مرتفع و نسبتا مرتفع (2700-1000 متر ) و مناطق ییلاقی( ارده، وسکه، دشت دامن، زندانه، برن ، ... ) جنگلهای انبوه با گونه های نادر(راشستانهای لمیر) گیاهی و چشم اندازهای زیبا ییلاقی(روشن ده، الماس، ارده، زندانه، دشت دامن) تابستانهای معتدل و زمستانهای پر برف و درمجموع مناظروچشم اندازهای جالب دلپذیر و جاذبی برای گردشگران بویژه توریستهای طبیعت گرد ایرانی فراهم آورده است. درکنار توانهای بالقوه طبیعی فوق، قرارگیری اراضی این حوضه در مسیر جاده سنتو (فومن- میانه) وسد درحال احداث شفارود (برروی رودخانه اصلی حوضه) و عبورمحور ارتباطی انزلی- آستارا ازپایاب آن، بعنوان عوامل انسان ساخت می تواند توانهای طبیعی محدود مورد مطالعه را برای جذب گردشگر دو چندان کند.

حوضه های رودخانه ای از گذشته های دور مکان و بستری برای شکل گیری وتوسعه تمدن های بشری ایفای نقش نموده اند و تمدن های بسیاری پس از یکجا نشینی و شروع فعالیت کشاورزی در میان حوضه های رودخانه ای شکل گرفته و توسعه پیدا کرده است . استان گیلان و بویژه حوضه های رودخانه ای غرب گیلان از جمله حوضه شفارود واقع در شهرستان رضوانشهر با طبیعت زیبا و سحرآمیز،آب و هوای معتدل، پوشش گیاهی رنگارنگ وهمچنین با وسعت 349 کیلومترمربع با قرارگیری در کنار جاده سراسری انزلی – آستارا و ارتفاع متوسط 1250 متر از سطح دریا و بارش سالیانه 956 میلیمتر و نیز ساز و کار فرآیندهای درونی و بیرونی به ویژه (در مسیر جاده ترانزیتی فومن – میانه(سنتو) که از داخل حوضه عبور کرده ،و از پتانسیل های زیادی برخوردار است. که در صورت حفظ منابع موجود از طریق اجرای طرح های مدیریتی آمایش سرزمین همراه با سرمایه گذاری در بخش اکوتوریسم،می توان انتظار داشت که این حوضه به عنوان محور برنامه های توسعه منطقه ای جهت اشتغال زائی ، و نیز منطقه تیپیک برای دیگر حوضه های غرب استان گیلان در اولویت و مدنظر قرار گیرد. مقاله فوق با هدف شناسایی و معرفی مکانها ،جاذبه ها و توانهای طبیعی حوضه مورد نظر جهت جذب اکوتوریست ،بمنظور اشتغال زایی و توسعه این ناحیه با استفاده ازروش توصیفی – تحلیلی و مطالعات کتابخانه ای (گردآوری اطلاعات اولیه، نقشه های توپوگرافی 50000 : 1 ، زمین شناسی 250000 : 1 ، عکسهای هوایی ، آمارهای هواشناسی) و روش میدانی(مشاهده مستقیم)انجام شده است ..