ترجمان القرآن

رویکردهای نوین تفسیری در شبه قارة هند، حاصل تماس مستقیم یا غیرمستقیم با قدرت های استعماری غرب، در اواسط قرن نوزده است. سِر سید احمدخان (1898-1817م.) جزء اولین مفسرینی است که تلاش کرد مفاهیم اساسی قرآن را با کمک یافته های علوم جدید در شبه قاره ارائه نماید. تفسیر ایشان در حلقة علمای سنتی نه تنها با استقبال جدی مواجه نشد، بلکه عکس العمل هایی را نیز به همراه داشت. در این میان، محی الدین احمد، معروف به مولانا ابوالکلام آزاد 1958-1888م.)، ادیب، عالم و فعال سیاسی مشهور، با وجود این که زندگی پرفراز و نشیبی در عرصه سیاست داشت، موفق به ارائة ترجمه و تفسیری از قرآن کریم با نام «ترجمان القرآن» به زبان اردو شد. تفسیر وی مورد استقبال در محافل تجددگرایان و همچنین علمای سنتی قرار گرفته است. البته ناگفته نماند که آزاد در رویکرد نوین به مسایل، از افکار احمدخان بسیار متأثر بوده است. تفسیر وی اگرچه رویکردی نوین نسبت به مسایل معاصر را به ذهن متبادر می سازد، در عین حال، خالی از نگاه سنتی به مسایل طرح شده در آیات نیست. وی در این تفسیر تلاش فراوانی کرده واژه ها و مفاهیم را به همان نحوی که در زمان پیامبر(ص) فهمیده می شد، تفسیر نماید. آزاد بر این مطلب تأکید فراوان دارد که قرآن یا اسلام نیامده تا دینی جدید ارائه کند؛ بلکه پیروان سایر ادیان را دعوت می کند به تعالیم اصیل خویش عمل کنند.