غلامحسین اسکانی کزازی

تغییر اقلیم یک پدیده پیچیده اتمسفری- اقیانوسی در مقیاس جهانی و درازمدت است. این پدیده متأثر از عواملی چون فعالیت های خورشیدی، آتش فشان ها، اتمسفر، اقیانوس ها و درصد گازهای گلخانه ای در اتمسفر می باشد که دارای اثرات متقابل می باشند. این تغییرات منجر به دگرگونی در وضع آب و هوا، تغییر توزیع مکانی و زمانی تغذیه سفره آب های زیرزمینی و کیفیت آب شده و به طور کلی روند جدیدی را در اقلیم جهانی موجب می شود. بارش و نوع آن (جامد یا مایع)، جریانات سطحی، تبخیر، تبعاً انقلاب صنعتی روند استفاده از انرژی شدت گرفت. گزارشات هیئت بین الدول تغییر اقلیم، حاکی از این است که در صورت عدم کاهش متوسط دمای زمین تا سال 2100 می تواند به میزان 1/1 تا 6/4 درجه سانتی گراد افزایش یابد. این امر به بروز پدیده ای به نام پدیده گرمایش جهانی و تغییر اقلیم حاصل از آن خواهد شد. در نتیجه چرخه آبی و یا سیستم منابع آب می تواند دچار تغییرات بنیادی شوند. حوضه آبریز کارون بزرگ با داشتن حدود 12 سد بزرگ احداث شده و در حال احداث و با پتانسیل تولید 20 هزار مگاوات تولید نیرو از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. بنابراین آشکارسازی تغییر اقلیم و بررسی آثار و پیامدهای تغییر اقلیم در این منطقه از اهمیت بالایی برخوردار است. در این تحقیق با استفاده از داده های مدل های گردش عمومی جو (GCM) تحت سناریوی گازهای گلخانه ای SRES تغییرات بارش و دما در دوره 2039- 2010 برای ایستگاه اهواز که به عنوان ایستگاه منتخب حوضه کارون بزرگ می باشد، شبیه سازی شده است. داده های مورد نیاز شامل میانگین دما و مجموع بارش ماهانه در دوره آتی از دو مدل HadCM3 و CSIRO از سری مدل های گردش عمومی جو تحت سناریوی A2 و B1 تأمین شده که با استفاده از روش تناسبی داده های دوره پایه و دوره های آتی بررسی شده است. نتایج حاکی از افزایش دما برای هر دو مدل به ترتیب 8/1 و 2 درجه سانتی گراد وکاهش بارندگی 6 و 4 درصد برای دوره 2039- 2010 می باشد.

تنگ ها از جالب توجه ترین و پیچیده ترین پدیده های ژئو مرفولوژیکی محسوب می شوند. این جلب توجه و پیچیدگی منجر به وضع فرضیه هایی چند در مورد چگونگی تشکیل آنها گردیده است. فرضیه هایی که به دلیل کثرت استفاده بعضاً جنبه کلاسیک پیدا کرده اند. در این تحقیق دره عرضی تنگ تکاب در تاقدیس خاویز واقع در شمال شرقی بهبهان با استفاده از نقشه های توپوگرافی، زمین شناسی، عکسهای هوای و انجام چند مرحله بازدید میدانی مورد بررسی قرار گرفته، و سعی شده است که چگونگی تشکیل این تنگ که در آن سازندهای اواخر کرتاسه(سازندگورپی) و ائوسن(سازند پابده) و الیگو-میوسن(سازند آهکی آسماری)، به همراه آبرفتهای کواترنری رخنمون دارند، روشن گردد. به این ترتیب که فرضیه های رایج در مورد چگونگی تشکیل تنگ ها در دره عرضی تنگ تکاب به چالش کشیده شده و در نهایت به این نتیجه گیری رسیده است که منشاء دره عرضی تنگ تکاب را می توان بر اساس فرایندهایی که امروزه به طور فعال دست اندرکارتغییر سطوح وسیعی از زاگرس هستند تعیین نموده و نیازی به نتیجه گیری از هیچ مکانیسم، حادثه یا ساخت صرفاً فرضیه ای برای توجیه آن وجود ندارد.به عبارت دیگر می توان گفت که، در شکل گیری دره عرضی تنگ تکاب فرایندهای متعددی از جمله اقلیمی، دینامیک وزمین شناسی به طور همزمان نقش داشته اند

شناخت ویژگی های ژئومورفولوژیکی پهنه های کارستی که از سنگ های انحلال پذیر عمدتاً کربناته مانند آهک تشکیل شده اند نه فقط از نقطه نظر بنیادی بلکه به لحاظ تامین آب مورد نیاز انسان هم حائز اهمیت است . تاقدیس خاویز که در استان خوزستان و در شمال شرق شهر بهبهان قرار گرفته است . از نقطه نظر بنیادی مورد مطالعه قرار گرفته است . در این تاقدیس که رودخانه مارون آن را به دو بخش غربی و شرقی تقسیم نموده است، سازنده ای زمین شناسی گورپی باسن اواخر کرتاسه، پابده باسن ائوسن، آهک آسماری باسن الیگو – میوسن و آبرفت های دوران چهارم رخنمون دارند . به دلیل فشارهای تکنونیکی و مقاومت سنگ آهک آسماری ساختمان تاقدیس خاویز شکاف و درزهای زیادی و 24 گسل خوردگی را نشان می دهد. آب و هوای حاکم بر تاقدیس خاویز نیمه خشک است. علی رغم اقلیم نیمه خشک فعلی و با توجه به شرایط سنگ شناسی و ساختمان زمین شناسی مذکور در بالا، اشکال مختلف کارستی از قبیل لاپیه 1 یا کارن، دولین، اوالا 2 و دره های کارستی با درجات تحول مختلف در سرتاسر تاقدیس خاویز به چشم می خورد. با توجه به اشکال کارستی موجود در تاقدیس خاویز و اقلیم فعلی حاکم بر آن، به نظر می رسد که این اشکال به طور عمده پالئوکارست م یباشند و از نظر سیکل فرسایشی کارست در ابتدای مرحله بلوغ 3 می باشند.