حیدر عباس محسن الجعیفری

ازسال 1378  که اولین کتاب "ژئومورفولوژی ایران" نگاشته شد تا سال 1403 بالغ برهفت کتاب با همین عنوان منتشرشده است و بررسی سرفصل ها و مطالب آن ها، نشان از نوعی تحول در فهم ژئومورفولوژی ایران دارد؛ اگرچه مؤلفان به شدت متأثر از مبانی زمین شناسی ایران بوده اند. همین سیاق در مقالاتی که در زمینه ژئومورفولوژی ایران نگاشته شده، جریان دارد و البته تکوینی قابل تقدیر در کمّی شدن مطالب دیده می شود. ازسال 1390 به بعد، کلیدواژگان جدیدی در ادبیّات ژئومورفولوژی ایران همچون؛ هویت مکانی، الگوی زیست جمعی، اقلیم اختری، دستگاه جغرافیایی ایران، ترامتنیت در ژئومورفولوژی، ژئودوالیتی و سازمندی های اجتماعی وارد شده است که از تغییر نگرش ژئومورفولوژیست های جوان ایرانی  و گرایش آن ها به تبیین ارتباط چشم اندازهای ژئومورفولوژی با انسان های ساکن در این سرزمین حکایت دارد. نکته قابل تأمل دیگر این ایده ها آن است که این واژگان ترجمه شده ژئومورفولوژیست های دیگر کشورها نیست  و به عبارتی محصول فکری خود این محققان است. این مقاله حاصل تحقیقی در مورد اندیشه ها و نوآوری های نظری در ژئومورفولوژی ایران است که با استناد به روش فراتحلیل ، نظریه ها و ایده های جدید ژئومورفولوژیست های ایران واکاوی شده و نتایج حاصل از آن نشان می دهد که؛ ادبیات ژئومورفولوژی جدید ایران، تغییر و گرایش پدیدارشناسانه به خود گرفته است. ژئومورفولوژی جدید ایران از کمند تکرار مباحث زمین شناسی، خود را رهانیده و مقولات جدیدی را مطرح می سازد که  ادبیات ژئومورفولوژی کلاسیک، کمتر شاهد آن است  و بالاخره این که آن چه در این نوشته ها دیده می شود، محصول تعمّق و دریافت های جدید محققان جوان ایرانی است و کمتر صبغه ترجمه دارد .