سیده معصومه شاه چراغ

نگاره ی پری سوار بر شتر درون ترکیبیِ محفوظ در موزه ی هنر اسلامی برلین را می توان سر سلسله ی گونه ای از نقش پردازی، در بازنمایی شتر درون ترکیبی، با پری سوار بر آن دانست که به دلیل جذابیت های بصری و معنایی آن، نه تنها در محدوده ی مکتب گورکانی، بلکه به مرور زمان، با کمی تغییرات، به یک نقش مورد علاقه در سایر مکاتب نقاشی هند بدل شد. نقش پردازی نگاره هایی با تصویر موجودات درون ترکیبی، در سده های 16 و 17م در مکتب گورکانی هند از محبوبیت بالایی برخوردار بودند. در این گونه آثار نمادین، نقش اصلی، نیم رخ حیواناتی چون: فیل، شتر، اسب و غیره بود که درون پیکره ی آن ها از تمام یا بخشی از بدن موجودات دیگر تشکیل می شد. این مقاله با رویکردی کیفی، در راستای اولویت قراردادن به ساختار محتوایی اثر، با استفاده از روش شمایل شناسی و بهره گیری از منابع کتابخانه ای و اینترنتی، سعی در یافتن پاسخ این سوالات دارد:- با توجه به نمادها و نشانه های موجود در اثر، مضمون این نقاشی چیست؟- این نقاشی به طور ضمنی به کدام رویداد تاریخی اشاره دارد؟- در مرحله ی تفسیر شمایل شناسانه چه معنایی دریافت می شود؟نتایج حاصل از توصیف، تحلیل و تفسیر این نقاشی نشان می دهد که مضمون اصلی اثر در سطح دوم و تحلیل، «عشق» و اهمیت مقام «معشوق» نزد عاشق است به طوری که جایگاه او بالاتر از همه، حتی خود عاشق قرار دارد. همچنین آن می تواند اشاره به ماجرای عشقی بد فرجام، منسوب به سلیم، پسر اکبر شاه گورکانی داشته باشد. بعلاوه در سطح سوم و تفسیر، معنای ذاتی اشاره به قلمرو گورکانی در زمان خلق اثر دارد که در صلح و آرامش بوده و توسط فرمانروایی قدرتمند، عادل، باشکوه و ملکوتی رهبری می شود؛ به طوری که همه ی مردم در آن با صلح و امنیت زندگی می کنند.واژگان کلیدی: هند، نقاشی مغول، نقاشی گورکانی، پری چنگ نواز، شتر درون ترکیبی، شمایل شناسی