بهزاد آقاخانلو

استقلال قضایی یکی از مؤلفه های بنیادین در ساختار حقوقی هر جامعه ای است که به منظور تضمین عدالت و حاکمیت قانون مورد تأکید قرار می گیرد. این مفهوم در طول تاریخ حقوق، به ویژه در جوامع دموکراتیک و توسعه یافته، به عنوان یک اصل اساسی برای جلوگیری از سوءاستفاده از قدرت، تضمین حقوق و آزادی های فردی و حفظ تعادل میان قوای سه گانه حکومت شناخته شده است. در این مقاله، به بررسی نقش استقلال قضایی در تثبیت اصل حاکمیت قانون پرداخته شده و اهمیت آن در تحقق عدالت، تقویت نهادهای حقوقی، و ارتقای اعتماد عمومی به دستگاه قضایی مورد بحث قرار گرفته است. استقلال قضایی به معنای آزادی قاضیان از هرگونه فشارهای خارجی، اعم از سیاسی، اقتصادی یا اجتماعی، در اجرای وظایف قضایی خود است. استقلال در تصمیم گیری، موجب می شود که دستگاه قضایی قادر باشد به طور بی طرفانه و عادلانه به حل وفصل اختلافات بپردازد. این بی طرفی و عدم تأثیرپذیری از عوامل خارجی، اساساً برای تضمین حاکمیت قانون و اجرای عدالت ضروری است. بدون وجود استقلال قضایی، ممکن است اجرای عدالت تحت تأثیر فشارهای سیاسی، اقتصادی یا نفوذ دیگر عوامل قرار گیرد که این امر موجب کاهش اعتماد عمومی به نظام قضایی و تضعیف حاکمیت قانون خواهد شد. در این مقاله، ابتدا به تبیین مفهوم استقلال قضایی پرداخته شده و سپس رابطه آن با حاکمیت قانون مورد بررسی قرار می گیرد.