ابراهیم مهدوی نصر

زمینه و هدف: مدیریت کارآمد پسماند شهری یکی از چالش های اساسی شهر اهواز است. افزایش جمعیت و تولید روزافزون پسماند، همراه با ضعف در زیرساخت ها و برنامه ریزی، منجر به مشکلات زیست محیطی، بهداشتی و اجتماعی متعددی در این شهر شده است. در این میان، نقش حکمروایی شهری به عنوان مجموعه ای از سازوکارها، نهادها و فرایندهای تصمیم گیری و اجرا، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. روش شناسی: در این راستا هدف پژوهش، بررسی رابطه شاخص های مختلف حکمروایی شهری در مدیریت پسماند شهری در اهواز است که به لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش تحلیلی - اکتشافی است.  در واقع پژوهش حاضر با جامعه آماری ۱,۳۰۲,۵۹۱ نفر از شهروندان شهر اهواز، نمونه ای ۳۸۶ نفری را با استفاده از فرمول کوکران انتخاب و بررسی کرده است. ابزار پژوهش، پرسشنامه ای محقق ساخته با روایی محتوایی (صوری) و سازه ای تأیید شده و پایایی ترکیبی قابل قبول بود. داده ها با روش های تحلیل همبستگی و الگویابی معادلات ساختاری توسط نرم افزارهای SPSS و Smart PLS تحلیل شدند یافته ها و نتایج: نتایج حاصل از مدل سازی معادلات ساختاری حاکی از وجود رابطه قوی و معنادار (p<0.05) بین شاخص های حکمروایی شهری و مدیریت پسماند شهری است. به عبارت دیگر، یافته های این پژوهش به وضوح اثبات می کند که ارتقای حکمرانی شهری در اهواز، مستقیماً منجر به تقویت و کارآمدی هرچه بیشتر نظام مدیریت پسماند شهری خواهد شد. علاوه بر این، شاخص های برازش مدل نیز نشان می دهند که داده ها به خوبی با مدل مفهومی پژوهش منطبق هستند و مدل از برازندگی لازم برخوردار است. این امر، اعتبار و پایایی نتایج حاصل از مدل سازی را تقویت می کند و مؤید آن است که مدل پیشنهادی به درستی قادر به تبیین رابطه بین متغیرهای مورد مطالعه است و در نهایت مقایسه ضرایب همبستگی نشان می دهد که شاخص تولید پسماند، به طور ویژه، پیوندی تنگاتنگ و قوی با شاخص تفکیک و بازیافت پسماند دارد، در حالی که شاخص جمع آوری پسماند، در مقایسه با سایر ابعاد مدیریت پسماند شهری  از ارتباط ضعیف تری برخوردار است. همچنین نتایج حاصل از آزمون PLS نشان داد که  در بین شاخص های مدیریت پسماند شهری به ترتیب شاخص های تفکیک و بازیافت پسماند با امتیاز 658/201،  تولید پسماند  با امتیاز 120/148، تصفیه و دفع پسماند با امتیاز 819/66 و سپس جمع آوری پسماند با امتیاز 398/21 رتبه اول تا چهارم را به خود اختصاص داده اند و این یافته ها به روشنی بر نقش محوری و تعیین کننده حکمروایی شهری، به ویژه در تقویت زیرساخت ها و فرآیندهای تفکیک و بازیافت پسماند، تأکید می ورزد. که نشان دهنده ضرورت سرمایه گذاری و توجه ویژه به بهبود شاخص های حکمروایی شهری به عنوان یک پیش نیاز اساسی برای دستیابی به یک نظام مدیریت پسماند شهری کارآمد و پایدار است.