سمیه طاهری علم

دگرگونی های اقلیم با جلوه های متنوع و در بازه های زمانی مختلف (نوسان های کوتاه مدت و تغییرات بلندمدت) رخ می دهد. نتیجه این دگرگونی ها در عرصه های زیستی و غیرزیستی قابل ردیابی است. یکی از جلوه گاه های تغییر(پذیری) اقلیمی، تغییر(پذیری) در پدیده های زیستی، به ویژه پوشش گیاهی است. پوشش گیاهی انعکاسی از شرایط محیطی - اقلیمی (نظیر بارش، دما و رطوبت هوا و خاک، تابش و باد ) است. کاهش و یا افزایش در یکی از این شرایط تغییراتی همزمان یا با تأخیر را در کنش های زیستی (نظیر تبخیر و تعرق و فتوسنتز) به وجود می آورد. اگرچه عناصر اقلیمی بر تراکم و پراکنش پوشش گیاهی نقش حیاتی دارند، امّا پیچیدگی سازوکار ویژگی های مختلف عناصر اقلیمی (نظیر میزان، نوع، شدت، فصل، تداوم و...)، فرایندهای پسخوراند و نیز زمان واکنش پوشش گیاهی به تغییرات اقلیمی، برآورد رابطه تغییرات اقلیمی و پوشش گیاهی را بسیار دشوار می کند. در پژوهش حاضر با استفاده از داده های مربوط به نمایه پوشش گیاهی (NDVI)، تغییرات پوشش گیاهی در ایران بررسی شد. به منظور دستیابی به اهداف پژوهش از داده های مربوط به NDVI طی دوره آماری 2001 تا 2016 از سایت GIOVANNI استفاده شد. این داده ها حاصل اندازه گیری های ماهواره ترا سنجنده مودیس است. با ارزیابی اولیه نقشه ها نمایه NDVI، مشخص شد که محدوده های شمال و شمال غرب و غرب کشور به دلیل نزدیکی به منابع رطوبتی و قرار گرفتن در مسیر ورودی سامانه های باران زا و بالا بودن میزان بارش و نیز نوع خاک مناسب، از پوشش گیاهی مناسبی نسبت به دیگر مناطق کشور برخوردار هستند. بررسی و مقایسه دو نیم دوره هشت ساله نمایه NDVI نشان داد که نمایه پوشش گیاهی در نیم دوره اول نسبت به نیم دوره دوم کم تر بوده است. این امر را احتمالاً می توان به واکنش توأم با تأخیر جوامع حیاتی در پاسخ به تحولات اقلیمی و افزایش سطح زیر کشت، در نتیجه استفاده بی رویه از آب های زیرزمینی نسبت داد.