مهدیه عباس زاده

کنش گفتاری از اصطلاحات زبان شناسی و فلسفه زبان است. این فرآیند به عملی اطلاق می شود که در نتیجه یک گفته یا سخن عمدی رخ دهد و گوینده از بیان پاره گفتار هدفی داشته باشد. بررسی کنش های گفتار در متون مذهبی به ویژه در قرآن و نهج البلاغه یکی از راه ای درک لایه های پنهان کلام و شناخت تأثیر مبدأ کلام مورد نظر است، لذا در این تحقیق در پی آن هستیم که با استفاده از نظریه کنش گفتاری سرل، با مطالعه تحلیلی- توصیفی، کنش های گفتاری به کار رفته در سوره توبه را با کنش های گفتاری خطبه 52 نهج البلاغه مقایسه کنیم. اکثر آیات سوره توبه در زیرشاخه کنش اظهاری است، بنابراین کنش اظهاری بیشتر از سایر کنش ها در سوره توبه و خطبه 52 بیشترین کاربرد را دارد، به دلیل ماهیت کلی خطبه که توصیف دنیا و زودگذر بودن آن است. در سوره توبه، کنش تعهدی و در خطبه 52 کنش ترغیبی بعد از کنش اظهاری بیشترین کاربرد را دارد. هم در سوره توبه و هم خطبه 52، کنش اعلامی کمترین کاربرد را دارد. نتایج به دست آمده از 229 کنش گفتاریِ به کار رفته در سوره توبه و خطبه 52 نهج البلاغه، نشان داد که تفاوت معناداری در انواع کنش های گفتاریِ استفاده شده در ترجمه سوره توبه و نهج البلاغه بر اساس الگوی سرل وجود دارد. فرضیه فرعی اول و چهارم تحقیق رد شد. زیرا هم در سوره توبه و هم خطبه 52، کنش اظهاری بیشترین کاربرد و کنش اعلامی کمترین کاربرد را داشت. فرضیه های دوم، سوم و پنجم تأیید شدند. چون بر اساس آزمون خی، تفاوت معناداری در کنش های تعهدی، ترغیبی و عاطفیِ به کار رفته در سوره توبه و خطبه 52 نهج البلاغه وجود دارد.