سید مصطفی داوودالموسوی

مقابله یا نمونه خوانی متن، به تطبیق دو متن با یکدیگر اطلاق می شود؛ خواه هر دو نسخه خطّی باشد یا چاپی یا الکترونیک و یا تلفیقی از این ها. مقابله یکی از مراحل پژوهش های متن محور حدیثی است. وجود خطاهای احتمالی از ناحیه کاتبان و ناسخان، ضرورت مقابله را دوچندان می کند. ارزش گذاری نسخه از حیث قدمت، رفع ابهامات خوانشی، کم شدن خطاهای نگارش، زمینه سازی برای تبار پژوهی نسخه های خطّی و چاپ ها از فواید مقابله است. گاهی یک متن چند بار مقابله می شود. در صورت اختلاط این مقابله ها، جمع بندی و تقویم النص که جزو مراحل پایانی متن پژوهی حدیثی است، مشکل شده و با آسیب عدم دقّت مواجه خواهد شد. برای کم شدن احتمال خطا در روند کار مقابله، لازم است اطّلاعاتی به عنوان شناسنامه هر مقابله ثبت شود. برخی از این اطّلاعات، قبل از شروع به مقابله، بخشی در اثنای آن و تعدادی پس از پایان کار تکمیل می شود. این شناسنامه، شامل اطّلاعاتی از متون و نسخی است که مقابله می شود. همچنین اطّلاعاتی کلّی از روند مقابله را در بر دارد و در صفحه اوّل هر مقابله، قرار داده می شود.