ژیلا یارعلی

در نسخه مصوّر منظومه «سوز و گدازِ» نوعی خبوشانی، موجود در موزه والترز، مضمونی داستانی واقع می شود تا خودسوزی زنی بیوه در مراسم سوزانده شدن جسد همسرش و همراهی او با عنوان «سنت ستی» ستایش شود. به همین ترتیب نگاره های این نسخه چنان مصوّر شده اند که پژوهش حاضر با این سؤالات مواجه شده است: نگارگر با بهره وری از کدام اصول و نشانه های تصویری توانسته بار معنایی نهفته در اشعار خبوشانی را بازآفرینی کند؟ آیا نگاره ها کاملاً بر اساس قواعد نگارگری ایرانی تجسم یافته اند؟ رسیدن به پاسخ، بی شک اثبات یا رد این فرضیه را در پی خواهد داشت: نگاره ها بر آن دسته از اصول و قواعد نگارگری ایرانی- هندی تجسم یافته اند تا در راستای پایبندی به متن شعری، نقش آفرینی دو دلداده را مصوّر سازند. نتایج مبتنی بر تحلیل های کیفی ساختارگرایانه نشان می دهند که هنرمند در تعاملی دو سویه از مکاتب نگارگری عصر خویش در ایران و هند بهره برده و در ساختار خطی، ترکیب بندی و تقسیمات طلایی آثارش تمهیداتی بصری را لحاظ کرده است. از جمله با عطف توجه به مربع شاخص، شخصیت های اصلی داستانی را در مرکز آثار قرار داده و با اجتناب از تزیین در کادر و بُعدپردازی در صحنه های داستانی سعی کرده است منتج شدن سرنوشت عشاق به ستی را مدلول سلسله رویدادهای پیش آمده بر سر راه عشق بنمایاند.