آذین عطایی

تشدید روزمرگی و کاهش حیات اجتماعی در عصر حاضر باعث شده است توجه به بسترسازی مطلوب جهت حضور گروه های مختلف در فضاهای شهری ضروری شود. فضاهای عمومی به عنوان یک عامل کلیدی جهت رشد و توسعه اقتصادی ایفای نقش دارند و با توجه به جنبه های اجتماعی و محیط زیستی از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند و تغییرات و کنترل شرایط آتی آن ها، نیازمند ارزیابی و تحلیل جامع و کامل است. در این راستا، استفاده از روش های آینده پژوهی به جهت ارائه راهبردهای انعطاف پذیر با کمک سناریونویسی بسیار راهگشا است. پارک هوافضا واقع در منطقه 21 تهران علی رغم در نظر گرفتن مقیاس کلان و کشوری و تعریف فعالیت های اجتماعی، فاقد فضای اجتماع پذیر مناسب است. این مقاله با هدف کاربردی، به منظور تبیین ابعاد و عوامل اجتماع پذیری از بستر مدل PESTEL بهره برده و با استفاده از روش آینده پژوهی، تدوین سناریوهای اجتماع پذیریِ پارک هوافضا را با استفاده از سناریو ویزارد بررسی نموده است. 24 عامل کلیدی، از طریق تحلیل اثرات متقابل، شناسایی شده و وضعیت های احتمالی آن ها موردبررسی قرارگرفته است. سناریوهای خروجی عبارت اند از: 3 سناریو با سازگاری بالا، 23 سناریو با سازگاری ضعیف و 17 سناریوی ناسازگار؛ از بین این سه سناریو، یک سناریو شرایط مطلوب و ایده آل (سناریوی پیش برنده) را برای آینده اجتماع پذیری پارک ملی هوافضا، در بردارد

مقدمه: توسعه شهر و نیازهای شهرنشینی، توجه به مطالبات بهزیستی افراد را به امری ضروری مبدل کرده است. اهمیت پاسخ گویی به ارتقا کیفی محیط در راستای تأمین رضایت شهروندان، ضمن کارآمدی کالبدی، ضرورت ملاحظات کیفیت های تجربی محیط را در فرآیند چیدمان فضایی نشان می دهد؛ چراکه برآوردهای منحصراً مادی و برخورد یک جانبه عملکردگرا در طراحی، با تضعیف مطلوبیت کیفی و خلق محیطی ناکارآمد در تأمین نیازها، تجربه زیسته انسان ها را با محدودیت روبرو کرده است.هدف پژوهش: این پژوهش با هدف تبیین اثرگذاری پیکره بندی فضایی بر تلقی کیفی افراد از محیط انجام شده است. با فرض وجود ارتباط میان کیفیت محیطی با سازمان فضایی و در تلاش برای پاسخگویی به چگونگی این ارتباط اقدام شده است.روش شناسی تحقیق: پژوهش حاضر با روش تحلیلی- تفسیری انجام شده و رویکرد روش شناسی آن کیفی است. آن دسته معیارهای کیفیت محیطی مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای و مبانی نظری را که بیشترین قرابت مفهومی با منطق اجتماعی فضا داشته اند، با تکنیک دلفی در دو مرحله تدقیق یافت و به وسیله پرسشنامه مکان محور در معابر تفکیک یافته بر اساس میزان شاخص هم پیوندی، مستخرج از تحلیل چیدمان فضا نظرسنجی انجام شده است. حجم نمونه 384 نفر ساکنان مهرشهر بوده که به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. به منظور تجزیه و تحلیل نتایج از شیوه استدلال منطقی استفاده شده است.قلمرو جغرافیایی پژوهش: محدوده مورد مطالعه، فاز یک محله مهرشهر در شهر کرج، به دلیل پیکره بندی فضایی الگوی باغ شهری است که نسبتاً بدون تغییر ساختاری از زمان طراحی تاکنون حفظ شده است.یافته ها: بر اساس یافته ها، ویژگی های زمینه ای معابر با هم پیوندی بالا، از دیدگاه ساکنان، بیشترین مطلوبیت را در ارتباط با شاخص های سنجش کیفی محیط مربوط به مؤلفه کالبدی- عملکردی منتج شده است. معابر با هم پیوندی پایین، بالاترین رضایتمندی مؤلفه ادراکی- زیباشناختی را دارا بوده و درنهایت، معابر با هم پیوندی متوسط، تأمین کننده بستر تعاملی فرهنگی- اجتماعی غنی تری بوده است.نتایج: ظرفیت فضاها با هدف اعتلای تجربه کیفی محیط، تنها توسط مناسبات و خصوصیات شاکله ای فضا تأمین نشده و عموماً چگونگی استفاده از فضا، منوط به مداخلات تجربی استفاده کنندگان است که تأثیرات فراوانی بر فرآیند طراحی تا بهره برداری از فضاهای عمومی خواهد داشت.