محمد اصدق پور

میل و گرایش انسان به دین، مسئله ای ذاتی، عمیق و ریشه دار است. اما باور به قلمرو و کارکردهای آن از مقولات اختلافی میان دین پژوهان است. آیا دین غیر از کارکردهای فردی، ناظر به حیات سیاسی اجتماعی هم دارای کارکرد است؟ در میان دین پژوهان مسلمان، سیدجمال الدین اسدآبادی به عنوان یک کنشگر مسلمان و مصلح اجتماعی اهتمام ویژه ای به مسئله جامعیت دین و کارکردهای آن دارد. براساس یافته های این تحقیق بحث از جامعیت دین، از منظر سید از مباحث مهم بوده و در آثار خود مبتنی بر باور به جامعیت دین به کارکردهای فراوانی از آن اشاره می کند. پذیرش حضور فعّالِ دین در مناسبات اجتماعی سیاسی مربوط به ویژگی اصلی دین شناسی سید است و آن پذیرش عقلانیت اسلامی است که در پرتو آن باور به ورود و دخالت دین در تمام شئون زندگی بشری مطرح می شود.