فاطمه نورالدین موسی

سیل از جمله مخاطراتی است که بسیاری از شهرهای ایران را تهدید می کند. یکی از مناطقی که در معرض این مخاطره قرار دارد، شهر سنندج است. سنندج به دلیل مجاورت با رودخانه قشلاق و همچنین وضعیت هیدروژئومورفولوژی که دارد، پتانسیل بالایی از نظر وقوع سیلاب دارد. با توجه به اهمیت موضوع، در این پژوهش به ارزیابی روند توسعه نواحی سکونتگاهی شهر سنندج به سمت مناطق مستعد وقوع سیلاب پرداخته شده است. در این تحقیق، از مدل رقومی ارتفاعی 30 متر، نقشه زمین-شناسی 1:100000، تصاویر ماهواره لندست و همچنین لایه های رقومی اطلاعاتی مختلف، به عنوان داده-های تحقیق استفاده شده است. مهم ترین ابزارهای مورد استفاده در این تحقیق، نرم افزار ENVI و ArcGIS بوده است. این تحقیق در دو مرحله کلی انجام شده است که در مرحله اول، با استفاده از مدل تلفیقی Fuzzy-AHP مناطق مستعد وقوع سیلاب در محدوده مطالعاتی شناسایی شده و در مرحله دوم نیز با استفاده از تصاویر ماهواره ای، روند توسعه نواحی سکونتگاهی شهر سنندج به سمت مناطق مستعد وقوع سیلاب ارزیابی شده است. بر اساس نتایج حاصله، مناطق شرقی محدوده شهری سنندج به دلیل نزدیکی به رودخانه قشلاق و همچنین ارتفاع و شیب کم، پتانسیل بالایی از نظر وقوع سیلاب دارد. همچنین نتایج این تحقیق نشان داده است که وسعت نواحی سکونتگاهی شهر سنندج در سال 1990، حدود 8/14 و در سال 2020 حدود 1/27 کیلومترمربع بوده است که در سال 1990، حدود 6/2 کیلومترمربع از نواحی سکونتگاهی در معرض مخاطره سیلاب قرار داشته است ولی در سال به 9/7 کیلومترمربع افزایش یافته است. بر این اساس می توان گفت که در برنامه ریزی های شهری صورت گرفته، به وضعیت سیل خیزی منطقه، توجه چندانی نشده است.