شهرام منصوری

مقدمه: اکثر مراتع و علفزارهای سراسر جهان متاثر از عوامل متعدد به اکوسیستم های جدید نوظهور تبدیل می شوند. فراوانی یا غالبیت نسبی گیاهان علفی و پوشش گیاهان چوبی این اکوسیستم ها در مقیاس های زمانی مختلف بسیار متغیر هستند. در طول چندین دهه گذشته، تغییر در جهت افزایش فراوانی پوشش گیاهان چوبی در سراسر جهان افزایش یافته است. هدف پژوهش: گسترش و غالبیت گیاهان چوبی در بسیاری از مراتع و علفزارهای جهان، تغییراتی در کارکردها، کالاها و خدمات اکوسیستمی در مناطق تحت تاثیر این پدیده در مقایسه با خدمات ارایه شده قبلی اکوسیستم، بوجود می آورند و خدمات جدید و تا حدی ناشناخته ارایه می دهند. روش شناسی تحقیق: این مطالعه با مرور مقالات علمی معتبر و جدید مرتبط به شناسایی کارکردها، کالاها و خدمات حاصله از پدیده گسترش و غالبیت گیاهان چوبی در اکوسیستم های مرتعی می پردازد. قلمرو جغرافیایی پژوهش: عوامل زنده از جمله ویژگی های گیاهان چوبی و غیرزنده همچون اقلیم و خاک در قلمرو پراکنش گیاهان چوبی و جغرافیای حضور عشایر و دامداران تأثیرات متفاوتی بر تنظیم مبادلات بین پاسخ های اکوسیستم به این پدیده می گذارند.یافته ها و بحث: با توجه به گستردگی و تاثیرات ناشی از وقوع پدیده گسترش و غالبیت گیاهان چوبی شناسایی کارکردها، کالاها و خدمات حاصله از این پدیده اهمیت ویژه ای دارند که می بایست مورد توجه ویژه قرار گیرد.نتایج: به دنبال گسترش و غالبیت گیاهان چوبی می توان با شناسایی این کالاها، خدمات، کارکردها و منافع با توجه به گونه های جایگزین شده، از پتانسیل های کارکردها، کالاها و خدمات جدید در راستای بهبود مدیریت و معیشت جوامع بهره بردار محلی با توجه به وسعت اراضی و جمعیت تحت تاثیر این پدیده به نحو مطلوب بهره برداری و برنامه ریزی نمود.

مقدمه: یکی از مهم ترین راه های شناخت خصوصیات هر منطقه، مطالعه پوشش گیاهی آن می باشد. از این رو، شناسایی ویژگی های پوشش گیاهی، تبیین خدمات، کارکردها و ارزش های اکولوژیکی و اقتصادی آن می تواند راهنمای خوبی برای تفکیک و تمایز پتانسیل مناطق باشد. جنس گون یکی از جنس های گیاهی با تنوع و وفور فراوان است. این جنس در ایران و اکثر مناطق جهان پراکنش و رویش دارد. از مهم ترین گونه های این جنس، گونه گون گزی است که به عنوان گیاه مولد کتیرا و تنها میزبان حشره پسیل گز که محصول انحصاری به نام گزانگبین تولید می کند شناخته شده است. هدف پژوهش: تنوع گیاهی در مراتع و به تبع آن، وفور فون جانوری می تواند پتانسیل ها و ارزش های خدماتی و کارکردی متنوعی را ارائه دهد. با توجه به شرایط اقلیمی و شیوه های بهره برداری مراتع خشک و نیمه خشک این گونه گیاهی اهمیت ویژه ای یافته است. روش شناسی تحقیق: با توجه به ماهیت مروری بودن تحقیق، با بهره گیری از روش گردآوری داده ها و اطلاعات به شیوه اسنادی- کتابخانه ای استفاده شده است. قلمروجغرافیایی پژوهش: با توجه به وسعت و پراکنش گونه گون گزی در منطقه زاگرس و قلمرو ایل بختیاری ضروری است بوم شناسی، توزیع جغرافیایی و کارکردهای این گونه مورد بررسی قرار گیرد. یافته ها و بحث: این پژوهش به مطالعه بوم شناسی، توزیع جغرافیایی و کارکردها و خدمات اکوسیستمی گونه گون گزی پرداخته است. نتایج: با معرفی و شناسایی نیازها و ارزش های اکولوژیکی و کارکردهای این گونه در قالب کالا و خدمات اکوسیستمی و شناسایی عوامل تهدیدکننده این گونه و حشره پسیل آن بهتر می توان به راهبردهای موثر و کارآمد برای حفاظت و مدیریت این گونه دست یافت.