سیما محمدی کشکولی

هدف این پژوهش، مطالعه عوامل پیش برنده و بازدارنده ی روایت در تصاویر به صورت ساختاری است. در مطالعات میان رشته ای در حوزه ی روایت شناسی، آثار مصوّر همچون روایت های زبانی قابلیّت روایت پردازی دارند. تصویر با ابزارهای ویژه (رنگ، خطوط، اشکال، ژرف نمایی و غیره) فضایی مناسب ولی متفاوت برای روایت پردازی ایجاد می کند. نلسون گودمن از جمله فیلسوفانی است که آراء وی در زیبایی شناسی به بسط حوزه ی روایت شناسی انجامیده است. گودمن با تکیه بر ویژگی های ساختاری در آثار مصوّر و مطالعه ی عنصر زمان و رابطه ی میان «ترتیب وقوع» و «ترتیب روایت کردن» رویدادها، روایت های تصویری را به چهار گروه عمده تقسیم می کند: 1) «آنی بی زمان»، بازنمایی رویدادی واحد در لحظه ای واحد؛ 2) «زمان دار خطّی»، نمایش سلسله ای از رویدادها در رابطه ای جهت دار؛ 3) «زمان دار تاب خورده»، بازنمایی رویدادهای «دوره ای» با ساختاری «تاب خورده»؛ 4) «غیرزمانی/ضدّزمانی»، بازنمایی رویدادهای «جاودانه» و «نمادین». در نظریه ی او، دو ترتیب یاد شده لزوماً ساختاری روایت محور را تشکیل نمی دهند و گاهی به جای روایت داستان، یک «توصیف»، «مطالعه»، یا «سمفونی» خلق می شود. در این مقاله نخست به تبیین زیبایی شناسی گودمن و ارزیابی جایگاه ارزشمند نظریه ی او در خوانش روایت های تصویری برای نخستین بار در ایران خواهیم پرداخت. نویسندگان مقاله تلاش کرده اند با ارائه ی تحلیل نقاشی های مورد بحث گودمن از یک سو، و سه نقاشی از علی اکبر صادقی و یک نقاشی از محمّد فراهانی از سوی دیگر، عوامل پیش برنده و بازدارنده ی روایت در تصاویر را به صورت ساختاری مورد مطالعه قرار دهند و شیوه ی بکارگیری مفاهیم و دسته بندی های نظریه ی زیبایی شاسی گودمن را مدل سازی کنند.