مهشید جوادی

قالی از نمونه های هنر غنی ایرانی است که از دیرباز مورد استفاده ایرانیان بوده است. از این رو پژوهشگر را به سوی ضرورت مطالعه ی طرح و نقش فرش، یافتن ریشه و اساس نقوش و بررسی باورها و اسطوره هایی که در پس هر نقش نهفته است، می کشاند. هدف از این پژوهش پی بردن به خاستگاه طرح ترنج- ترنج است و سوال هایی که پژوهش در راستای آن ها پیش می رود عبارت است از1- مبدأ آغازین نقش ترنج – ترنج کجاست؟ 2- تفاوت طرح مذکور در دو کشور ایران و ترکیه در چیست؟ این تحقیق به روش توصیفی- تحلیلی انجام گرفته که شیوه ی جمع آوری اطلاعات آن از طریق منابع کتابخانه ای و اینترنتی است. در این مقاله به بررسی سیر تاریخی طرح ترنج - ترنج تا میانه ی دوره ی صفوی در ایران پرداخته می شود. همچنین انتقال هنرمندان ایرانی در دوره ی عثمانی به آناتولی و مراودات شاه طهماسب صفوی با دربار عثمانی (ترکیه) که از عوامل انتقال این نقشه به ترکیه است مورد بررسی قرار خواهد گرفت. از آنجا که فرش سالمی از دوره تیموری به جای نمانده است، از نسخه های مصور و اطلاعات تاریخی این دوره جهت شناسایی نقوش فرش بهره گرفته شده است. از نسخه های مفید در تحقیق حاضر می توان به شاهنامه بایسنغری 833ه.ق (1429م) اشاره نمود. نتیجه پژوهش حاضر با توجه به سیر تاریخی طرح ترنج - ترنج و عوامل تغییر آن و نیز مشاهده آثار به جای مانده از نگارگران ایرانی و نقاشان اروپایی، دال بر اثبات ایرانی بودن این نقش است.

یکی از اصیل ترین انواع قالی و بهترین بافته های ابریشمی و پشمی در ایران متعلق به منطقه سیستان می باشد.از محاسن فرش سیستان می توان به رنگ بندی روشن و شاد آن اشاره نمود که آن را از فرش بلوچ با رنگ بندی تیره متمایز می کند. تاکنون مطالعات انجام شده در زمینه فرش سیستان، بیشتر جنبه تاریخی و شناسایی انواع نقوش و نمادهای آن را داشته و هنوز تحقیقی در زمینه احیای فرش سیستان از لحاظ رنگ جهت ارائه به خریداران امروزی انجام نشده است. هدف از این تحقیق، شناخت و بررسی راهکارهای مورد نیاز جهت احیای فرش سیستان بر اساس تغییر رنگ غالب فرش و جلب رضایت خریداران است. روش تحقیق، شامل پرسش نامه و تحقیق میدانی است. بدین منظور، پرسش نامه ها تدوین و در اختیار دانش آموختگان رشته فرش دانشگاه هنر سیستان و بلوچستان، به عنوان جامعه آماری قرار گرفت. نمودارها و جداول آماری به کمک نرم افزار SPSS به دست آمد. نتایج نشان داد، در سطح اطمینان 99 درصد رابطه معنی داری بین تغییر سبک رنگ آمیزی و جلب رضایت خریداران فرش وجود دارد. نوع همبستگی بین دو متغیر مذکور خطی و مستقیم بوده، به طوری که هر دو توأمان افزایش یا کاهش می یابند و شدت همبستگی بین دو متغیر در سطح نسبتاً قوی قرار دارد. در مورد استفاده از رنگ اصیل سیستانی نیز نتایج مشابهی به دست آمد، به طوری که بین استفاده از این رنگ و جلب رضایت خریداران در سطح اطمینان 99 درصد رابطه معنی داری وجود دارد.