مهدی حسن زاده جوشقان

مرگ پیچیده ترین و اساسی ترین مفهوم در نزد برگمان و محور بنیادین و دغدغه اصلی آثارش بود، اما بایدگفت برگمان نیز مانند برسون انسان و دردها و رنج های وی را در معرض دید قرارمی دهد، او به نوعی مسیح انسان هاست. در این پژوهش نگارنده درصدد است تا به بررسی مفهوم مرگ در سینمای وی بپردازد، نتیجه پژوهش حاکی از آن است که برگمان مرگ را به صورت سفری سازنده و عبرت آموز به نمایش درمی آورد که حتماً مخاطب به هر نحوی و با هر برداشتی، علاقه مند به همزادپنداری با کاراکتر فیلم شده و با او همراه می شود. اما جاودانه ترین اثر برگمان که در آن دغدغه اصلی خود، یعنی مرگ و جستجوی خدا را به نمایش می گذارد مهر هفتم است. شوالیه ای خسته از جنگ های صلیبی برمی گردد و در جدالی نابرابر بازی شطرنجی را با مرگ آغازمی کند. در این اثر برگمان تقابلی از هنر و تمدن و طبیعت را درصحنه های گوناگون به نمایش می کشد. خلق لحظه های متفاوت از زندگی انسان هایی که هرکدام به نوعی متفاوت می اندیشند و اینکه چگونه هرکدام با مرگ روبه رو می شوند از شاهکارهای برگمان است. اوج نمایش فیلم سکانسی است که در آن شوالیه در داخل کلیسا برای کشیش اعتراف می کند و دوربین با یک نمای بسته و کات دار تصویری را نشان-می دهد که در آن مرگ با شنل سیاهش به جای کشیش نشسته است.

سقوط معنویّت و ارزش های دینی، جایگزینی ضد ارزش ها به جای ارزش ها و بی هویّتی به جای بیگانه ستیزی ازجمله دردهاى خطرناکى هستند که انسانیّت انسان را تهدید می کند. هویّت و بحران دینی، در ابعاد مختلف ازجمله نیازهای ضروری جامعه کنونی به شمار می رود که به شیوه های مختلف در آثار سینمایی مطرح شده است؛ «اینگمار برگمان» از بزرگ ترین کارگردان های سینمای معنا گر محسوب می شود. اندوه، اساسی ترین مسئله درونی همه شخصیّت های آثار او است. وی در آثار خود دنیایی سرشار از رنج های روحانی و گاهی جسمانی ساخته است که در آن حتّی کودکان هم گرفتار درد هستند. رنج هایی همچون تنهایی، از هم گسیختگی خانواده، پریشانی در نظام زناشویی و حتّی درگیری های اخلاقی و... تمام شخصیّت های او به شکل های مختلف به دنبال رهایی از زندان تنهایی درونی و اندوه جان کاه می باشند. این رهایی را یا در مرگ می بینند و یا در گرفتن دستان خدا. بدین گونه دو مقوله مرگ و نیستی و فرار از آن و حقیقت وجودی خدا و غیره به دیگر دردهای آدم های سینمای برگمان باید افزود. این ها همگی، بحران های دینی و روانی و اندیشه ای جاودانه بشر بوده است که برگمان با صراحت و با استادی بی بدیل خود در سینمایش عرضه داشته است. اهداف پژوهش: واکاوی فیلم های دینی به عنوان یکی از رویکردهای هنری جدید. بررسی ایمان و تجربه دینی در آثار فیلم های دینی سینمای برگمان به عنوان یک سینماگر غربی. سؤالات پژوهش: محور اصلی اندیشه های مذهبی در فیلم های دینی سینمای برگمان چیست؟ ایمان و تجربه دینی در آثار فیلم های دینی برگمان با چه محتوایی بیان شده است؟