طاهره مجیدی

نظام بین الملل به عنوان یک کل واحد که هویت و موجودیتی مستقل و متمایز از واحدهای تشکیل دهنده خود دارد، قید و بندهای رفتاری خاصی را ایجاد می کند. ماهیت محافظه کار نظام بین الملل ، تغییر و تحول در ساختار و سلسله مراتب قدرت را مشکل و سخت می سازد. به ویژه قدرت های بزرگ در سطح نظام که ساختار نظام بین الملل بر پایه آن ها شکل می گیرد، به منظور حفظ وضع و نظم موجود و ثبات در نظام، اجازه ظهور قدرت های بزرگ دیگر که تغییرات ساختاری را در پی خواهند داشت، نمی دهند.کشورهایی که با نظام بین الملل وحدت ایدئولوژیک ندارند و سیاست خارجی، انقلابی یا تجدیدنظر طلب و مستقل نیز تعقیب کنند، با محدودیت های ساختاری بیشتری مواجه می شوند.نهضت ملی شدن نفت و برنامه انرژی هسته ای ایران نیز رویکردی تجدید نظرطلب در سطح منطقه و جهانی تعقیب کردکه با محدودیت های ساختاری مواجه شدند. این مقاله به دنبال پاسخ به این سوال بوده است که بازیگران مهم بین المللی (آمریکا، اتحاد جماهیر شوروی (روسیه) و انگلیس) چه رویکردی درقبال ملی شدن نفت در ایران و پرونده هسته ای دنبال کرده اند؟ فرضیه مقاله این است که ایران در نهضت ملی شدن نفت و برنامه انرژی هسته ای خود رویکردی تجدیدنظر طلب راپی گیری می کرد که با مخالفت غربی ها و محدودیت های ساختاری مواجه شد و رویکرد اصلی این سه قدرت بزرگ، مخالفت با ملی شدن نفت و دست یابی ایران به انرژی هسته ای است و قدرت های بزرگ به شدت با این دو امر مخالفت کردند.