محمدحسین حیاتی

ورود واژه «جهاد تبیین» در ادبیات سیاسی جهان اسلام در چند سال اخیر توسط امام خامنه ای فرمانده کل قوا و بالاترین مقام در نظام جمهوری اسلامی ایران، شناخت گستره آن را ضروری می نمایاند. «جهاد» در اندیشه مشهور فقها که فقط حمله مسلحانه به دشمن با سلاح خاص جنگی است، با جهاد با ابزار زبان و قلم تنافی دارد. همچنین در نگاه بدوی، حفظ کیان اسلام و مسلمانان در مقابل هجمه دشمن که مفهوم «دفاع» در اندیشه مشهور فقها و امام خامنه ای است، با به کارگیری واژه «جهاد تبیین» و کاربست آن در بیانات ایشان سازگاری ندارد. از سوی دیگر، به کار بردن تعبیر «جهاد» برای تبیین در زمان کنونی که کشور در حال دفاع از کیان اسلام و مسلمانان در برابر هجمه های گوناگون دشمن است، این سؤال را مطرح نموده که گستره جهاد تبیین در اندیشه دفاعی امام خامنه ای چگونه است؟ پژوهش حاضر در پاسخ به این سؤال، مفهوم و ابعاد «جهاد» و «دفاع» در اندیشه معظمٌ له را به روش مقایسه ای تحلیلی با استفاده از منابع مکتوب و بیانات ایشان تبیین کرده و توسعه مفهومی واژه «جهاد» را اثبات نموده است. در نهایت، «جهاد تبیین» به مثابه یکی از مصادیق جهاد، نوعی دفاع است و دفعِ هجمه دشمن در تحریف حقایق و وقایع. جهاد تبیین به تبع گستردگی ابعاد گوناگون دفاع، گسترده بوده و تفاوت آن با سایر ابعاد دفاع، ابزار و روش دفاعی آن است.