آرزو غیاثوند

انجمن حجتیه از جمله مراکزی است که اندیشه انتظار منفعل در دوران غیبت را تبلیغ و ترویج می کند. نظر به آنکه گرایش مذکور در تضاد با جریان فرهنگی انقلاب اسلامی و نظام برخاسته از آن است، می تواند پیامدهای منفی در جامعه اسلامی به همراه داشته باشد. از این رو در جریان پژوهش حاضر بر آن شده ضمن شناسایی مهم ترین مؤلفه های این اندیشه، به میزان گرایش جوانان شهر تهران به آن پرداخته شود. برای گردآوری داده ها، در بخش تاریخی از روش اسنادی و کتابخانه ای و در بخش میدانی از شیوه پیمایش و ابزار پرسش نامه استفاده شده است. تجزیه و تحلیل داده ها نیز در بخش تاریخی با بهره مندی از روش تحلیل محتوای کیفی و در بخش میدانی با روش آماری صورت گرفته است. نتایج تحقیق گویای آن است که مخالفت با برپایی حکومت اسلامی در دوران غیبت، جدایی دین از سیاست، عدم مبارزه با ستمگران و مفسدان در عصر غیبت، بدعت شمردن فلسفه و عرفان، مخالفت وحدت با اهل تسنن و غیره، از مهم ترین مؤلفه های این اندیشه به شمار می رود. ضمناً این یافته ها حاکی از آن است که از نظر گرایش به مؤلفه های یادشده، 6/21 درصد از پاسخ گویان در سطح بسیار کم، 5/30 درصد در سطح کم، 37 درصد در سطح متوسط، 1/9 درصد در سطح زیاد و 8/1 درصد در سطح بسیار زیاد قرار دارند. در مجموع، با توجه به میانگین حاصله می توان گفت گرایش به مؤلفه های یادشده در بین جوانان شهر تهران در سطح کم ملاحظه می شود.

باستان گرایی از جمله جریان های فرهنگی است که طی سده اخیر نقش مهمی در تغییر هندسه ارزش های حاکم و بروز آشوبناکی در ساخت فرهنگی-سیاسی جامعه داشته است. از این رو، در مقاله حاضر ضمن شناسایی این پدیده و مؤلفه های آن، به بررسی گرایش جوانان شهر تهران به باستان گرایی پرداخته شده است. برای گردآوری داده ها در بخش تاریخی از روش اسنادی و کتابخانه ای و در بخش میدانی از شیوه پیمایش و ابزار پرسشنامه استفاده شده است. تجزیه و تحلیل داده ها نیز در بخش تاریخی با بهره مندی از روش تحلیل محتوای کیفی و در بخش میدانی با روش آماری صورت گرفته است. نتایج تحقیق گویای آن است که امروزه در میان نسل جوان، باستان گرایی در سطح زیاد وجود دارد. بر این پایه، از نظر میزان باستان گرایی 8/0 درصد از جوانان شهر تهران در سطح بسیار کم، 2/17 درصد در سطح کم، 31 درصد در سطح متوسط، 4/29 درصد در سطح زیاد و 6/21 درصد در سطح بسیار زیاد قرار دارند.

جریان باستان گرایی، با تأکید بیش ازحد بر پیشینه فرهنگی و تمدنی ایران قبل از اسلام، موجب بروز پیامدهای منفی در ساختار فرهنگی جامعه شده است. از این رو، این پژوهش ضمن بررسی میزان باستان گرایی، به همبستگی آن با مصرف رسانه ای پرداخته است. بنیان نظری این پژوهش، بر نظریه های کاشت و استفاده و رضامندی استوار شده است. جامعه آماری در این تحقیق، شامل دانشجویان دانشگاه های شهر تهران است که با روش تصادفی طبقه ای، 386 تن از آنان، به عنوان جامعه نمونه، مورد مطالعه قرار گرفتند. برای گردآوری داده ها از شیوه پیمایش و ابزار پرسشنامه، برای تجزیه و تحلیل آن از نرم افزار آماری spss  استفاده شد.  روایی پرسشنامه با روش اعتبار صوری و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ تعیین شد. نتایج نشان می دهد که از نظر میزان باستان گرایی 3/0درصد از دانشجویان، در سطح بسیار کم، 7درصد در سطح کم، 9/32درصد در سطح متوسط، 8/44درصد در سطح زیاد و 15درصد در سطح بسیار زیاد قرار دارند. نتایج آزمون فرضیه ها نیز، گویای آن است که بین مصرف رسانه ای و میزان باستان گرایی دانشجویان، رابطه همبستگی وجود دارد. این همبستگی تابعی از وابستگی این رسانه ها به نظام های سیاسی است؛ به نحوی که این وابستگی در رسانه های داخلی (غیر از سینما) معکوس و در رسانه های وابسته به خارج به صورت مستقیم است.