یحیی تاجور

تغییرات اقلیمی از ابعاد محیط زیستی و اجتماعی-اقتصادی اثرات گسترده ای بر تولید و جوامع انسانی داشته است. در دو دهه اخیر بر اثر وقوع پدیده های اقلیمی سرمازدگی و یخبندان، آسیب ها و خسارت های شدیدی به تولید مرکبات در شمال کشور وارد شده است؛ با وجود این، اثرات این پدیده های اقلیمی بر آسیب پذیری و تاب آ وری تولید و باغداران مرکبات هنوز به طور جامع بررسی نشده است. هدف این مطالعه، شناخت آسیب پذیری و مکانیسم های تاب آوری تولید مرکبات و باغداران در برابر پدیده های اقلیمی سرمازدگی و یخبندان از دیدگاه کارشناسان و مروجان کشاورزی است. پژوهش حاضر از روش شناسی کیفی آمیخته از دو روش مطالعه موردی و تئوری داده بنیاد استفاده کرد. داده ها از طریق بررسی اسناد، گروه های متمرکز و مصاحبه های نیمه ساختارمند با کارشناسان جهاد کشاورزی استان مازندران در سطوح استان، شهرستان و دهستان با استفاده از نمونه گیری هدفمند مبتنی بر روش نمونه گیری گلوله برفی گردآوری شدند. یافته ها نشان داد که در طی دو دهه اخیر، دماهای حدی پایین به دفعات بیشتر در منطقه اتفاق افتاده است که موجب شده است باغات مرکبات که عمدتاً حساس به دماهای پایین هستند، بیشتر از گذشته در معرض خطر سرمازدگی قرار گیرند. این مسئله آسیب پذیری باغداران را نیز افزایش داده است. به رغم وجود راهکارهای پیشنهادی از سوی کارشناسان، اقدامات انجام شده توسط باغداران برای کاهش آسیب پذیری و افزایش تاب آوری خیلی محدود بوده و به موقع نیز اجرا نشده اند. حمایت های مالی، اعتباری، نهاده ای و دانشی نیز کافی نبوده و به موقع انجام نشده اند.