مصطفی اقتصاد

برخی از شبهات مطرح شده در دوره معاصر درباره نقص عقل و ایمان زنان در شرع اسلام است که به جنبه عقیدتی و نظری حقوق زنان مربوط می باشد. به دلیل پاسخگویی به همین شبهات به بررسی الگوهای مناسب برای حقوق زنان در زمینه های عقیدتی و به ویژه قرآنی پرداخته شد. آیات متعددی از برابری مرد و زن از نظر ایمان و اعتقاد نازل شده است و فضلا و صاحب نظران زیادی در این زمینه بحث کرده و قلم زده اند. از الگوهایی که قرآن کریم برای زنان مؤمن و متقی مشخص فرموده است تا فراروی زنان و مردان با ایمان تمام اعصار باشد و محققین نیز مفصل به آن پرداخته اند، می توان به حضرت مریم و آسیه زن فرعون اشاره نمود. اما در میان زنان مؤمن، عاقل و مدبر در قرآن، کمتر به بررسی سرگذشت ملکه سبأ از دو بعد ایمان و تدبیر پرداخته شده است. خصوصیت مهمی که در این بانوی مؤمنه به چشم می خورد، تدبیر و هوش سرشار اوست که موجب شد نمونه ای مناسب برای هر دو موضوع، عقل و ایمان زنان، باشد. درایت این بانو در مواجهه با سختی تهدید سلیمان نبی، تیزهوشی در مواقع گوناگون و بیان ایمان راسخ به پیامبر الهی زمانش، مثال زدنی برای هر مرد و زن با ایمان است. روایات داستان های حضرت سلیمان علیه السلام و خصوصاً جریان ملکه سبأ، دارای جعلیات و اسرائیلیات می باشد و درباره ی جزئیات زندگی اش افسانه ها و اساطیر فراوانی گفته اند که گاه تشخیص آن ها از حقایق تاریخی برای توده ی مردم مشکل می شود، و اصالت آن را مخدوش می کند. از طرف دیگر، آیات مورد بحث روشن بوده و آیه متشابه و مبهمی دیده نمی شود. لذا از بیان روایات و بررسی صحت و سقم آن ها صرف نظر کرده و بررسی آن را به اهل فرهیخته اش واگذار نموده ایم، باشد که توفیق و تأیید الهی در این راه ناصرشان باشد.

عقیده به شفاعت در میان مسلمانان آن چنان راسخ است که از هر عالِم و عامی در این باره بپرسیم آن را از عقاید دین اسلام می داند و در دعاها به شفاعت اولیای الهی متوسل می شود. در این مقاله امکان وقوع شفاعت با دلایل عقلی و به روش توصیفی تحلیلی به اثبات می رسد و از آن جا که مخاطب این نوشتار مسلمانان می باشند و به جهت تأیید مباحث، اشاراتی به آیات قرآن کریم نیز شده است؛ سپس عقاید فرقه وهابیت در خصوص شفاعت را در قالب اشکالاتی مورد نقد قرار داده و به بررسی و پاسخ گویی آنها پرداخته و نادرستی هر یک را بر اساس برهان عقلی و یا جدال احسن مستدل ساخته ایم. شبهات اساسی وهابیت با پاسخ هرکدام که در این نوشتار مورد بررسی قرار گرفته است، به طورخلاصه عبارتند از: 1- چرا خداوند عادل از عقاب گناهکار، با شفاعت شفیع گذشت می کند و او را می بخشد؟ جواب: اسقاط حق خود برای هر عاقلی درست است و خداوند هم با مواجه با هر صفت موجودی (قابلیت و استعداد) با صفت فعلی خاص او برخورد می کند و در اینجا با فضل خود به جای عدلش، گناهکار مستعد شفاعت را می بخشد. 2- شفاعت موجب جرأت پیداکردن گناهکاران برانجام سیئات می شود و این نقض غرض (هدف) است؟ جواب: توبه و مغفرت الهی نیز این چنین هستند، اما این امور و شفاعت موجب امید گناهکار می شود. 3- چرا شفاعت را از خود خدا تقاضا نکنیم و در غیر این صورت شریک برای او قائل شده ایم؟ جواب: مسیری که قانون ملکوتی عالَم مشخص کرده است و خداوند آن را تشریع نموده است، از کانال معصومین عبور می کند تا ارادت و محبت و الگو پذیری ما نسبت به ایشان افزایش یابد. ضمناً شرک در عبادت با این توضیح منتفی است، زیرا معصومین را مستقل در خضوع نداسته، بلکه به وابسته ی فرمان همان خدا، طلب شفاعت از ولی اش داریم.