محمد میردادی

جلگه ی رود میناب و دشت گسترده و آبرفتی مغستان یکی از کهن ترین و دیرپاترین تمدن های جنوب شرقی ایران را در خود جای داده است. این دشت در شرق استان هرمزگان قرار دارد. وجود آب و برخورداری از شرایط راهبردی سبب سکونت و شکل گیری تمدن های بشری در کرانه های این رود شده است. در این دشت محوطه های مختلف تاریخی شناسایی شده که از دوره پیش از تاریخ مسکون بوده است. در بررسی های باستان شناسی شهرهای مهم باستانی در کرانه پس کرانه خلیج فارس کشف و کاوش شده است. یافته ها بسیار خیره کننده بود و چند شهر پیش از تاریخ تا دوره تاریخی در کرانه های رود میناب، از 40 کیلومتری تا نقطه آبریز آن به خلیج فارس کشف شد. در کاوش های انجام شده پیشینه این شهرها به دوره مفرغ در هزاره چهارم پیش از میلاد مسیح می رسد. علاوه بر یافته های باستان شناسی، نوشته های تاریخی و جغرافیایی نیز به شهرهای مختلفی این ناحیه در بخش های گوناگون و دوره های تاریخی مختلف اشاره نموده اند. در این مقاله تلاش شده است تا با رویکرد توصیفی – تحلیلی و با بهره گیری از روش کتابخانه ای و استفاده از اسناد و متون مرتبط و همچنین بازدید میدانی از تمدن بخش خاوری هرمزگان جایگاه راهبردی این منطقه بررسی و تببین گردید. نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان می دهد که جایگاه راهبردی دشت مغستان به همراه جاری بودن رود میناب در این دشت و گذشتن راه بازرگانی باستانی خلیج فارس به بخش های داخلی کشور از مهم ترین عوامل ثبات تمدن در این دشت است.