سمیه شادکام تربتی

پژوهش حاضر با هدف طراحی چارچوب و شناسایی اولویت ها جهت ساماندهی کاربری اراضی در حوضه جنوبی دریاچه ارومیه با استفاده از کاربرد تکنیک تحلیل ذی نفعان انجام شد. برای انجام این تحقیق، جمع آوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات در دو فاز کمی و کیفی صورت گرفت. لذا، ابتداء به صورت پیمایشی رفتار بهره برداران کشاورزی منطقه مورد بررسی قرار گرفت. سپس برای جمع بندی نتایج به دست آمده، از روش "تحلیل ذینفعان" استفاده شد. در فاز اول (کمی) تحقیق، جامعه آماری شامل تمامی بهره برداران بخش کشاورزی منطقه بودند. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران پیش بینی گردید. در نتیجه، تعداد 153 نفر به عنوان نمونه در دو مرحله انتخاب شدند. ابزار اصلی تحقیق در این بخش، پرسشنامه بود. برای تایید روایی بخش های مختلف پرسشنامه از متخصصان بهره گرفته شد و به کمک ضریب آلفا کرونباخ پایایی آن تایید شد. در فاز فاز کیفی برای انجام این فاز، 18 متخصص با توجه به موضوع و اهداف تحقیق به صورت هدفمند انتخاب شدند. نتایج کلی به دست آمده حاکی از آن است که رفتارهای"تغییر در روش کاشت محصولات"، "تغییر کاربری اراضی" و "استفاده از ارقام بومی"، در گروه بهره برداران دارای تغییر کاربری، و رفتارهای "مهاجرت فصلی سرپرست خانوار به مکان دیگر برای کار"، "افزایش میزان استفاده از کود و سموم شیمیایی" و "مهاجرت دائمی به شهر"، در گروه بهره برداران فاقد تغییر کاربری به ترتیب در اولویت های اول تا سوم هستند. همچنین، با توجه به نتایج فاز کیفی تحقیق، مدیریت اراضی کشاورزی از جمله موضوعاتی است که مورد توجه ویژه ای قرار گرفته و ذی نفعان متعددی در آن سهیم هستند. مهمتر آنکه در بیشتر بخش ها کشاورزان در سطح مزارع در کنار سازمان هایی هم چون جهاد کشاورزی، صدا و سیما، جنگل ها، مراتع و آبخیزداری، آب منطقه و ستاد احیاء دریاچه ارومیه به عنوان ذی نفع اصلی و کلیدی جانمایی شده است. لذا این ذی نفعان را می توان در گروه تاثیرگذاران قرار داد.