غلامرضا مختاری

مقدمه: در حال حاضر در کشور ایران بیش از چهل هزار هکتار بافت فرسوده شهری وجود دارد که با توجه به فراگیری بخش اعظمی از آن در بافت های قدیمی و نیز مشکلات فراوان زیرساختی در حال تبدیل به تهدیدی اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی برای شهرها می باشد لکن با در نظر گرفتن این امر تنها راه حل خروج از بسیاری از معضلات شهری احیا بهسازی و نوسازی بافت های کهن شهری است که در صورت اعمال سیاست های صحیح شهری می تواند تحولی اساسی برای توسعه پایدار شهری در پی داشته باشد. در این میان بافت فرسوده محله سرخاب به سبب پیشینه غنی فرهنگی و تاریخی یکی از بافت های کهنی است که ضرورت نگرش اصولی فنّی و کارشناسانه و بهسازی و نوسازی آن به طور محسوسی احساس می گردد. روش: در این تحقیق ابتدا برای شناسایی معیارهای مؤثر در فرسودگی بافت با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و تحقیقات پیشین معیارهای مؤثر شناسایی شد. سپس با استفاده از توابع نرم افزار ArcGIS نقشه های معیار تهیه شد. در مرحله بعد میزان تأثیر هر یک از معیار ها با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی مشخص شد و در نهایت با استفاده از توابع همپوشانی نرم افزار ArcGIS اعمال اوزان منتج از مدل مذکور نقشه نهایی که نشان دهنده میزان فرسودگی یا همان اولویت مداخله در بافت استخراج شد. یافته ها: نتایج نشان می دهد که با استفاده از نتایج پرسشنامه خبره مدل تحلیل سلسله مراتبی، معیار ناپایداری سازه ای با امتیاز 423/0 مهم ترین معیار و معیار فاصله از فضاهای باز با امتیاز 032/0 در مرتبه آخر اهمیت قراردارد معیار های دیگر نیز به ترتیب ، فاصله از گسل 267/0 ، نفوذناپذیری 135/0 ، فاصله از مراکز خطر 093/0 ، ریزدانگی 05/0 هستند. نتیجه گیری: اعمال مدل تحلیل سلسله مراتبی در ترکیب با توابع همپوشانی GIS نقشه نهایی اولویت بندی مداخله در بافت فرسوده محله سرخاب را نشان می دهد که طبق آن اولویت اول جمعاً با مساحت 3313 متر مربع 33 درصد، اولویت دوم با مساحت 3633 مترمربع 37 درصد و اولویت سوم با مساحت 3003 30 درصد از محله سرخاب را تشکیل می دهند