سعیده سلیمی راد

شهر زاهدان بدلیل موقعیت نخست شهری، موقعیت ملی و منطق ه ای و عملک رد اقتص ادی، سیاسی زمینه مهاجرت و تمرکز جمعیت را سبب ش ده و پیش ی گ رفتن رش د جمعیت ی – کالب دی نسبت به زیربناها در چند دهه اخیر، باعث نامعادلاتی که بخشی از تبعات آن را می ت وان در گسترش محلات حاشیه نشین، توزیع نامتوازن امکانات، ب روز معض لات زیس ت محیط ی و نارضایتی شهروندان و بالاخره، تقلیل کیفیت زندگی ملاحظه کرد. هدف این مقاله، ارزیابی و تحلیل مولفه های کیفیت زندگی در مناطق شهری زاهدان می باشد. ماهیت تحقیق از نوع کاربردی و از نظر روش توصیفی – تحلیلی است که داده ها به روش های اسنادی و پیمایشی جمع آوری شده است. جامعه ی آماری شامل 592968 نفر از شهروندان شهر زاهدان که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 400 نفر به صورت تصادفی ساده مورد بررسی قرار گرفتند. ابزار پژوهش، پرسشنامه است که پایایی آن از طریق تکمیل30 پرسشنامه و ضریب آلفای کرونباخ (بالاتر از 7/.) بدست آمده است. داده های جمع آوری شده در نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل و برای مقایسه و سنجش متغیرهای اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و زیست محیطی، از آزمون های تی تک نمونه ای، تحلیل واریانس یک طرفه (Anova) و آزمون های Post hoc و بهره گیری از روش توکی (Tukey) استفاده شد. میانگین متغیر کیفیت زندگی در حالت کلی برابر 48/2 بدست آمد. بر اساس نتایج مشخص شد که کیفیت زندگی در مناطق پنج گانه شهر زاهدان در وضعیت نامطلوبی قرار دارد. در این زمینه، منطقه یک در وضعیت مطلوب تری نسبت به مناطق دیگر قرار داشت و منطقه چهار دارای پایین ترین سطح از کیفیت زندگی در مناطق پنج گانه مورد مطالعه بود

جهان امروز شاهد جهشی بلند به سوی زندگی هر چه بهتر و باکیفیت تر است و تلاش برای ارتقای کیفیت زندگی شهری دغدغه اصلی صاحب نظران است. در این مسیر، توجه به شهرها به عنوان مراکزی که گرداننده اصلی این جریان هستند، اهمیت بسیاری دارد. کیفیت زندگی یک مفهوم پیچیده، چندبعدی، نسبی و متأثر از زمان و مکان و ارزش های فردی و اجتماعی است که با اهداف متفاوت در پژوهش های مختلف بکار برده می شود. ماهیت پژوهش از نوع کاربردی و از نظر روش توصیفی-تحلیلی است که اطلاعات و داده ها به روش های اسنادی و پیمایشی جمع آوری شده است. جامعه آماری شامل (۵۹۲۹۶۸) نفر از شهروندان بودند که با استفاده از فرمول کوکران تعداد (۴۰۰) نفر به عنوان نمونه انتخاب و به صورت تصادفی ساده بررسی شدند. پردازش اطلاعات با نرم افزار «اس پی اس اس»[1] و تجزیه وتحلیل نتایج حاصل از پرسش نامه با آزمون تی تک نمونه ای و روش معادلات ساختاری و نرم افزار «آموس»[2]، انجام شد. بر اساس نتایج به دست آمده مشخص شد که کیفیت زندگی در مناطق پنج گانه شهر زاهدان وضعیت نامطلوبی دارد. در این زمینه، منطقه یک در وضعیت مطلوب تری نسبت به مناطق دیگر قرار داشت و منطقه چهار دارای پایین ترین سطح از کیفیت زندگی در مناطق پنج گانه موردمطالعه بود. برای شناسایی عوامل مؤثر بر کیفیت زندگی در شهر زاهدان از مدل معادلات ساختاری در نرم افزار «آموس» بهره گرفته شد و نتایج برای بعد کالبدی برابر (۹۶/۰)، بعد اقتصادی برابر (۹۱/۰)، بعد زیست محیطی برابر (۸۸/۰) و بعد اجتماعی برابر (۷۸/۰) به دست آمد که مبین این امر بوده که تأثیر بعد کالبدی و اقتصادی بیشتر از ابعاد زیست محیطی و اجتماعی بوده است.   [1] -SPSS. [2] - Amos.