کبری حسن پور

براساس گزارش سازمان ملل متحد، زنان 49 درصد از جمعیت روستاها را تشکیل داده و 65 درصد از فعالیت های بخش کشاورزی توسط آنان انجام می شود. به طوریکه حدود 50 درصد از تولید مواد غذایی جهان توسط زنان تولید می شود. در شرایط کنونی شیوع بیماری کرونا و نیاز هرچه بیشتر جوامع به غذای سالم، اهمیت مشارکت زنان در بخش کشاورزی، دوچندان شده است. زنان روستایی با داشتن دانش و تجربه کافی در فعالیت های مختلف کشاورزی مانند فرآوری مواد غذایی و کارهای خانگی، در بازار صنایع دستی نیز نقش آفرینی نموده و از مهم ترین ارکان دستیابی به اقتصاد پایدار روستایی هستند. این پژوهش با هدف بررسی میزان مشارکت زنان کشاورز در فعالیت های کشاورزی قبل و بعد از شیوع ویروس کرونا انجام شد. جامعه مورد مطالعه شامل زنان کشاورز شهرستان دلفان بود که با محاسبه فرمول کوکران، تعداد 200 نفر به عنوان حجم نمونه تعیین شدند. فرآیند نمونه گیری به شکل طبقه ای با انتساب متناسب انجام شد. تحلیل داده ها در محیط نرم افزار SPSS26 استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که شیوع ویروس کرونا تأثیر منفی بر مشارکت زنان در فعالیت های کشاورزی داشته و باعث شده میزان مشارکت پس از شیوع ویروس کرونا کاهش پیدا کند. فقط پرورش حیوانات اهلی، کار روزمزد در مزارع و کاشت بذر و نهال نبست به قبل از شیوع ویروس کرونا کاهش محسوسی پیدا نکرده بود. همچنین عواملی مانند دسترسی به بازار، نوع کشت، سطح زیر کشت، شرکت در کلاس های ترویجی و دسترسی به خدمات کشاورزی رابطه مثبت و معناداری با میزان مشارکت زنان در فعالیت های کشاورزی نشان دادند.

توسعه روستایی مستلزم توجه به شرایط و ساختار فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و امکانات و ظرفیت های مناطق روستایی است. تعیین راهبردهای توسعه در هر منطقه بدون توجه به این مسائل با شکست مواجهه خواهد گشت. لذا هدف کلی پژوهش حاضر، شناسایی و اولویت بندی راهبردهای توسعه در مناطق روستایی شهرستان اسدآباد بود. از این رو، این پژوهش در دو مرحله به روش کیفی-کمی و با استفاده از ابزار پروتکل- پرسشنامه انجام گرفت. جامعه آماری پژوهش 45 تَن از کارشناسان سازمان های دست اندرکار توسعه روستایی  و مطلعین روستایی شهرستان اسدآباد به منظور شناسایی راهبردها و 8 نفر از متخصصان توسعه روستایی جهت اولویت بندی این راهبردها بودند که به شکل هدفمند از نوع بارز در هر دو مرحله انتخاب شدند. در مرحله اول شناسایی نقاط قوت، ضعف، تهدیدها و فرصت های توسعه در مناطق روستایی به کمک الگوی SWOT مورد بررسی قرار گرفت. در مرحله دوم نیز با استفاده از الگویANP اولویت بندی راهبردهای توسعه روستایی تعیین شد. نتایج نشان داد که راهبرد "حمایت مالی دولت از کشاورزان جهت خرید تجهیزات نوین توسعه روستایی و کشاورزی با ارائه تسهیلات اعتباری با بهره کم و بازپرداخت طولانی مدت" در اولویت اول قرار گرفت. مهم ترین الویت های بعدی شامل "متنوع سازی درآمد روستائیان و جذب نیروهای جوان تحصیلکرده از طریق سرمایه گذاری بر بخش های دامداری، باغداری و صنعتی مانند صنعت اکوتوریسم، گردشگری و صنایع تبدیلی-تکمیلی کشاورزی" و "تشکیل اتحادیه یا تعاونی کشاورزان (شبکه کشاورزان) برای افزایش بهره وری تولیدات (کشاورزی و آبیاری) و افزایش قدرت چانه زنی و فروش محصولات کشاورزی و صنایع دستی" بود. با توجه به اینکه راهبردهای تنوع در اولویت های بالاتری قرار گرفتند پیشنهاد می شود حمایت از فعالیت های غیرکشاورزی مانند صنایع دستی روستایی، گردشگری و صنایع تبدیلی کشاورزی بیشتر گردد.