منصور مصطفی پور

با افزایش جمعیت و گسترش شهرنشینی انسان ها به تدریج از طبیعت دور شده اند. تراکم بیش ازحد جمعیت، دخالت در محیط طبیعی و ایجاد محیط های انسان ساخت، نیازهای محیط زیستی، جسمی و روحی انسان را بیشتر بروز داده است. از طرف دیگر تمرکز بیش ازحد فعالیت های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در شهرهای بزرگ باعث هجوم جمعیت به شهرها شده و به دنبال آن نیاز به فضاهای تنفسی شهری را هرچه بیشتر ملموس ساخته است. شهر اردبیل نیز طی دهه های اخیر رشد فزاینده فیزیکی را در اثر هجوم بی سابقه مهاجرین روستا-شهری تجربه کرده است. ازاین رو در این پژوهش، با استفاده از توانمندی های سیستم اطلاعات جغرافیایی و مدل های تصمیم گیری چند معیاره (MCDM) به بررسی وضع موجود تخصیص پارک و فضای سبز در شهر اردبیل مبادرت شده است. روش پژوهش با توجه به هدف، کاربردی و ازلحاظ ماهیت و روش، توصیفی- تحلیلی است. معیارهای موردبررسی در 9 مؤلفه جهت چیدمان مکانی فضای پارک های شهری– منطقه ای گروه بندی شده است. برای وزن دهی معیارهای مورد استفاده از تکنیک های CRITIC و مقایسه زوجی و نیز برای اولویت بندی تناسب اراضی به منظور استقرار پارک و فضای سبز از مدل VIKOR در محیط نرم افزاری IDRISI SELVA استفاده شده است. در ادامه برای ارائه الگوی مناسب جهت چیدمان مکانی این کاربری ها از روش تصمیم گیری چند معیاره VIKOR استفاده شد. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که پارک های شهری - منطقه ای در قسمت شرق منطقه 1، جنوب غربی منطقه 3 و شمال منطقه 4 به لحاظ دسترسی به پارک با کمبود مواجه است. استفاده از نقشه خروجی حاصل از مدل VIKOR مکان های مناسب جهت احداث پارک جدید مشخص شده است و با استفاده از نقشه ی وضع موجود فضای سبز و نقشه ی خروجی حاصل از روش VIKOR الگوی بهینه جهت احداث پارک شهری- منطقه ای پیشنهاد شده است.