صادق ناجی دومیرانی

امروزه گردشگری در جهان معاصر، عرصه های بسیاری را در فعالیت های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی به خود اختصاص داده است. در این میان اکوتوریسم پدیده ای نسبتاً تازه ای در صنعت گردشگری است که به معرفی چشم اندازهای طبیعی به گردشگران با حفظ هویت مکانی آنها می پردازد. کشور ایران به دلیل دارا بودن پتانسیل و قابلیتهای چشمگیر از نظر تنوع زیستی توانایی بسیاری برای رونق دادن به صنعت اکوتوریسم دارد. بخش ماهان به علت داشتن میراث های طبیعی، ویژگی های متنوع اقلیمی، آثار و ابنیه تاریخی و فرهنگی و همچنین ویژگیهای منحصربه فرد از منظر توسعه اکوتوریسم دارای پتانسیل های مناسبی است. هدف از انجام این پژوهش تحلیل پهنه های مناسب توسعه اکوتوریسم با استفاده از مدل تلفیقی FUZZY – AHP است. روش تحقیق از نوع توصیفی – تحلیلی می باشد که با توجه به عوامل مؤثر در شناسایی نواحی مستعد توسعه اکوتوریسم، فاکتورهای اطلاعاتی مختلف شامل لایه پوشش گیاهی، خطوط هم دما، بارش، راههای ارتباطی، شهر، روستا، شبکه آبراهه ها، چشمه ها، آبشار، ارتفاع و شیب تهیه و پس از رقومی سازی در محیط نرم افزاری Arc GIS مورد پردازش قرار گرفت. وزن دهی و اهمیت نسبی هریک از لایه های اطلاعاتی نسبت به یکدیگر از طریق مدل تحلیل سلسله مراتبی (AHP) انجام شد و سپس با توجه به مطالعات میدانی و شناخت از منطقه، عملگر گامای 8/0 به عنوان بهترین عملگر انتخاب شد. نتایج پژوهش نشان می دهد که 43/25 درصد از کل مساحت بخش ماهان که مشتمل بر ارتفاعات تیگران، باغ شاهزاده ماهان، آبشار و چشمه های روستای تاریخی سِکُنج در شرق، غرب و نواحی مرکزی ماهان است پتانسیل بسیار بالایی برای فعالیت اکوتوریسمی دارد به این معنی مناطقی که دارای منابع آبی و ویژگیهای طبیعی (چشمه، رودخانه و ....) و همچنین شرایط مناسب اقلیمی هستند، بیشترین پتانسیل را برای فعالیتهای اکوتوریسمی در این بخش دارند. همچنین بر اساس تلفیق لایه-های اطلاعاتی، 4/28 درصد از مساحت بخش ماهان، پتانسیل بسیار کمی برای فعالیت اکوتوریسمی دارد.