محمدمهدی پوستین دوز

درگذشته تکیه، به محلهایی با کاربریهای متفاوت همچون محل اقامت صوفیان، فقیران و نیز مکان برگزاری مراسم تعزیه گفته میشدهاست. یکی از مکانهایی که محل ساختهشدن تکیه هایی متعدد از پیش از دوره صفوی تا دوره معاصر بوده، تختفولاد اصفهان است که البته از مهمترین قبرستانهای جهان اسلام نیز بهشمار میرود. کاربری عمده تکیه های تختفولاد درگذشته بهعنوان مکانی برای اقامت صوفیان، عالمان و همچنین مدرسه علمیه بودهاست که بعدها به محل دفن این بزرگان تبدیل، در آن برای آنها مقابری ساختهشده و بهتدریج افراد دیگری نیز در آنجا دفنشدهاند. بنابر آنچه بیانشد، تلاش نگارندگان در پژوهش حاضر برآن است تا معماری تکیه های این مکان تاریخی را از دوره صفوی تا قاجار بررسیکنند. درواقع هدفی که در این پژوهش دنبال میشود، مطالعه تطبیقی تکیه های دو دوره صفوی و قاجار در تختفولاد است. پرسش قابل طرح نیز از این قرار است که تکیه های این دو دوره در تختفولاد اصفهان چه شباهتها و تفاوتهایی از بعد فضا و کالبد معماری بایکدیگر داشتهاند. روش تحقیق بهکار گرفتهشده توصیفی- تاریخی با رویکرد تحلیلی- تطبیقی برمبنای جمعآوری اطلاعات براساس مطالعات کتابخانهای و مشاهده میدانی بناها است. درنهایت، آنچه بهعنوان یافته های پژوهش حاضر بهدستآمد، شباهتهایی همچون سلسله مراتب، کالبد بقاع، نوع قوسها و پوشش سازهای، نوع مصالح مورد استفاده، تزئین مشابه و مکان تزئینات در تکیه های این دو دوره است. از تفاوتهای آنها، شاخصشدن سردر و استفاده از کتیبه در دوره صفوی، استفاده از پوشش مسطح، قوسهای هلالی، کاربرد سنگ، تزئین حجاری و قرارگیری بقاع روی سکو در دوره قاجار است.