حسین کشاورز قاسمی

مهاجرت در جهان امروز گسترش یافته و تبعات مثبت و منفی فراوانی دارد. کشور ایران نیز از این تبعات متاثر بوده است.هدف این پژوهش،تبیین پیامدهای مهاجرت اتباع افغانستان از طریق سنجش نگرش شهروندان شهرقزوین نسبت به مهاجران افغان با استفاده از تکنیک تحلیل عاملی و طیف بوگاردوس است. جامعه آماری پژوهش، شهروندان چهار منطقه شهر قزوین می باشند که بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال1395 برابر با 402748 نفر بوده است. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 384 نفر محاسبه گردید. نوآوری پژوهش حاضرمبنای نظری آن می باشد که ازرویکرد سایبرنتیک بهره گیری وروش تحقیق نیز پیمایشی است. اطلاعات لازم از طریق پرسشنامه ای که روایی آن بر اساس نظرخواهی از کارشناسان و پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ (70 %) به تائید رسید، جمع آوری و با استفاده از نرم افزار spss نسخه 23 و تکنیک تحلیل عاملی تحلیل شد.در این پژوهش 30 شاخص با روش تحلیل عاملی خلاصه شده و به 7 عامل تقلیل یافته و به صورت ترکیبی در عوامل معنی دار ارائه گردیده اند. با بهره گیری از تکنیک مزبور، سهم هر کدام از عوامل تاثیر گذار در تعیین نگرش شهروندان شهر قزوین نسبت به اتباع افغانستان مشخص گردید.یافته های پژوهش حاکی از آن است که این 7 عامل در مجموع 21/60 درصدِ نگرش شهروندان را نسبت به مهاجرین تبیین می کنند.نتایج حاصل از محاسبه طیف بوگاردوس پژوهش نشان داد که شهروندان شهر قزوین با 66/77 درصد میانگین پاسخ های منفی، نگرش مطلوبی نسبت به افغانها ندارند که حکایت از فاصله اجتماعی شدید میان افغانها و جامعه مورد پژوهش دارد.

مقدمه:نسل جدید پناهنده افغانستانی با چالش هایی در عرصه های فردی، فرهنگی،اجتماعی و ملی مواجه است. اهداف:این پژوهش به دنبال گونه شناسی هویتی پناهندگان نسل دوم وسوم افغانستان با تأکید بر استان قزوین با بهره گیری از رویکرد برساخت گرایی هویت است. مواد و روش ها:روش تحقیق،توصیفی-تحلیلی از طریق پیمایش،جامعه مورد مطالعه بر پایه آمایش رسمی وزارت کشور1397ش. شامل 8091 نفر پناهنده 15-40 ساله، نمونه مورد مطالعه برابر فرمول کوکران 375 نفر،که تصادفی از بین مراجعه کنندگان به اداره کل اتباع و مهاجرین خارجی استانداری انتخاب گردید. یافته ها:1- هویت اجتماعی افغانستانی با میانگین3/65 نسبت به سایرهویت ها از میانگین نمره بالاتری برخوردار است. سپس به ترتیب هویت فرهنگی با میانگین 3/35،هویت ملی با میانگین 3/29 و هویت فردی با میانگین 2/48 قرار دارند.2 - میانگین نمره هویت(هویت فرهنگی،اجتماعی و ملی)بر حسب تابعیت در بین پناهندگانی که مادر آن ها ایرانی و افغانستانی است با یکدیگر تفاوت زیادی دارد. اما درمیانگین هویت فردیِ دو گروه تفاوتی مشاهده نمی شود. 3- ضریب همبستگی در هویت های فرهنگی، اجتماعی و ملی افغانستانی رابطه ای مثبت و قوی می باشد.ولی همبستگی بین هویت فردی با سایر گونه ها مشاهده نگردید. نتایج پژوهش نشان داد با توجه به ضعف هویت فردی و تقویت هویت اجتماعی، فرهنگی و ملی افغانستانی در زمینه اجتماعی جامعه مورد مطالعه، فرد پناهنده دریافت صحیحی از معانی محیط یا موقعیت خود نداشته و این موضوع منجر به هدایت فرد به کسب نقش ها و هویت های تازه ای شده است که می توان آن را هویت « افغانستانی -ایرانی» نامید.