سمانه کاظم نژاد

قرن پانزدهم که مصادف با امپراتوری تیموری در ماوراءالنهر است، یادآور گذشته ای درخشان در زمینه هنر و به ویژه معماری است. در این بین، معماری مدارس بیش از هر عنصر دیگری جلوه گر هنر این دوران است. مدرسه غیاثیه یکی از زیباترین نمونه های معماری باقیمانده از دوره تیموری در خراسان است. در این پژوهش تنوع و خانواده های رنگی کاشیکاری مدرسه و همچنین نحوه سازماندهی آنها مورد مطالعه و ارزیابی قرار گرفت. بر این اساس؛ ابتدا یک تقسیم بندی کلی در مورد انواع کاشی کاری موجود در مدرسه انجام پذیرفت، سپس رنگ های به کاررفته در هر بخش و نحوه چیدمان رنگی بررسی شد. بنابراین هدف اصلی این پژوهش دستیابی به پالت خانواده های رنگی مدرسه و بررسی چیدمان های رنگی به کاررفته در انواع کاشی های موجود می باشد. با توجه به تنوع گسترده رنگی در بنا، این پرسش مطرح می شود که معمار تیموری از چه پالت و تنوع رنگی در تولید کاشی و نیز چیدمان این قطعات در کنار هم بهره جسته است؟ در پاسخ، با استفاده از تحقیقات میدانی و بررسی رنگ کاشی های غیر مرمتی و اصیل و نیز مطالعات کتابخانه ای به گردآوری یافته ها برآمدیم و در نهایت با روش توصیفی-تحلیلی به بررسی نتایج پرداختیم. نتایج منجر به ارائه پالت رنگ کاشی کاری این مجموعه گردید و نیز مشخص شد هنرمند کاشیکار در کاشی های معرق، رنگ های خانواده سرد را بیشتر در پس زمینه و ابعاد بزرگ تر و رنگ های خانواده گرم را در ابعاد کوچک تر و برای تأکید بر نقوش موردنظرش استفاده کرده است. همچنین مشخص گردید هنرمند تیموری با آگاهی، دید رنگ کاشیها را طراحی و اولویت بندی کرده است. از طلا نیز به صورت برجسته کاری به ویژه در کاشیهای هفت رنگ استفاده شده است.