حسین ربیعی مطلق

امام علی(ع) جایگاه رفیعی در اندیشه های صوفیان دارد و یکی از نمودهای این جایگاه بلند، بازتاب سخنان ایشان در آثار آنان است. یکی از بزرگان طریقت، شیخ عبدالرزاق کاشانی (ت 650 تا 660 ۷۳۶ق)، میراث دار طریقه سهروردیه و اندیشه های ابن عربی است که ارادت خاص او به اهل بیت(ع)، به ویژه علی(ع)، در نوشته هایش بازتاب یافته است. مسئله اصلی مقاله، یافتن جایگاه امام علی(ع) در رسائل عبدالرزاق و ابعاد اثرپذیری وی از کلام ایشان است. حل این مسئله روشن می کند که در کلام کاشانی مثل دیگر بزرگان طریقت، بین تصوف و سنت امامان شیعه(ع) پیوندی ژرف است. مهم ترین نتایج پژوهش چنین است: رسائل کاشانی بسیار از سخنان امام علی(ع) اثر پذیرفته است؛ بیشتر نعت ها و اوصاف مربوط به امام(ع) در آثار کاشانی، شبیه کاربرد شیعیان از آن هاست و این نکته حاکی از این است که او یا شیعه است یا سنی دوازده امامی (آمیخته ای از تسنن و تشیع). همچنین مضامین احادیث امام(ع) در این رسائل متنوع است: خداشناسی، سلوک، اهل بیت و امام علی(ع)، حکومت، فتوت و... . رویکرد کاشانی به این احادیث غالباً استنادی و گاه به صورت تفسیر، ترجمه یا تأویل است. وی گاه احادیث را با تسامح صوفیانه در لفظ، سند و جز آن روایت می کند.