محسن یونسی بیدگلی

نمونه ای از یادگارهای خوشنویسان، زیارتنامه ها هستند که با توجه به حرمت، تبرک و کاربردی بودنشان، از یک جهت باعث ماندگاری و در نتیجه استفاده فراوان، باعث تخریبشان شده است. این مقاله با هدف مطالعات تاریخی و فن شناسی زیارتنامه امامزاده هاشم بیدگل، به منظور درکِ تکنیک ساخت، مواد و مصالح مورد استفاده ، مطالعات تاریخی تطبیقی اثر، و شناخت خوشنویس آن، مورد ارزیابی قرار گرفته است. این زیارتنامه که آن را محمود مدیرالدوله، از خوشنویسان سده سیزدهم قمری و از چهره های برجسته در دوره مظفرالدین شاه قاجار کتابت کرده ، از سه جزء تکیه گاه چوبی، آستر کاغذی و بستر پارچه ای تشکیل شده است. با مطالعات علمی آزمایشگاهی شیمی تر و آنالیز دستگاهی FT-IR به شناسایی مواد به کاررفته در زیارتنامه امامزاده هاشم پرداخته شد. بر طبق داده های به دست آمده از FT-IR مشخص شد که این زیارتنامه، روی پارچه ای از جنس پنبه و از چسب و رونی پروتئینی سریشم حیوانی استفاده شده است. با مطالعات میکروسکوپی نوری انعکاسی، تکیه گاه زیارتنامه، چوب درخت نراد تشخیص داده شد. با آزمایش های شیمی تر، مرکّب از نوع مازویی، رنگ شنگرف و طلا تشخیص داده شد.