نازی قنبری پریخانی

متن خطبه های امام علی (ع) در مواجهه با مخالفین، افزون بر بعد زیباشناختی ساختار زبان، مشتمل برابعاد معرفتی و پیرامتنی مهمی در لایه زیرساخت آن است. در این پژوهش تلفیقی از دو روش تحلیل محتوای کیفی و نظریه انسجام هالیدی به کار گرفته شده است تا متن و محتوای خطبه های جهادی امام علی (ع) به صورت همزمان مورد مداقه قرار گرفته و لایه های پنهان جنبه های رفتاری و ماهیتی سپاه حق و باطل مشخص گردد. بر همین اساس کارکرد عناصر انسجام واژگانی در بیان کنش اصحاب جمل بیشتر معطوف به مضامینی مانند شک، بیعت شکنی، حرص و طمع بوده و واکنش علی (ع) در برابر آنها در یقین، صبر، خونسردی و توکل به خداوند خلاصه می شود. در جریان جنگ صفین نیز عناصر انسجام بخش واژگان، ناظر بر بُعد ماهیتی دشمن یعنی کفر باطنی، اغواگری و ستیزه جویی آنهاست و در تقابل با جنبه های شخصیتی خداگرایانه، هدایتگرانه و صلح طلبانه امام علی (ع) برجسته می گردد. هرکدام از مضامین مذکور در قالب کلمات و تعابیر مختلف به واسطه عناصر واژگانی هم آیی یا بازآیی، به ویژه از طریق ترادف و تکرار مورد تأکید قرار گرفته اند.