سیده رقیه حجازی

هدف: . تبیین وضعیت های احتمالی نیروهای پیشران راهبردی، تدوین سناریوهای ممکن و انتخاب سناریوهای مطلوب برای آینده فهرست های کتابخانه ای ایران است. روش : داده ها از نظرات متخصصان و تحلیل متوازن تأثیر متقابل و سناریوپردازی به دست آمد و از نرم افزار سناریوویزارد برای تحلیل داده ها استفاده شد. یافته ها: با استفاده از 4 نیروی پیشران راهبردی شامل «کمیت و کیفیت فهرست های کتابخانه ای در محیط مجازی»، « اصلاح و روزآمد سازی ابزارها و استانداردها»، «کتابخانه بدون دیوار»، و « تعامل متخصصان فهرست های کتابخانه ای با طراحان سیستم های کتابخانه ای»، 12 وضعیت مطلوب، ایستا، و بحرانی برای آینده فهرست های کتابخانه ای تعیین شد. در نهایت، 5 سناریو شامل وضعیت مطلوب، ایستا، روندهای نامطلوب، در آستانه بحران، و بحران با بالاترین سازگاری انتخاب و ویژگی های هر یک از آن ها بررسی شد. به دلیل تأثیرگذاری و تأثیرپذیری بالای 4 نیروی پیشران راهبردی بر یکدیگر، سناریوی وضعیت مطلوب و سناریوی وضعیت بحران با احتمال وقوع قوی شناسایی شد. نتیجه گیری: کنار هم قرار گرفتن و تعامل نیروهای پیشران راهبردی، سناریوهای متنوعی را برای آینده فهرست های کتابخانه ای در ایران ترسیم می کند که وقوع هر یک پیامدهای مختلفی برای کتابخانه ها و جامعه خواهد داشت.  

هدف : شناسایی نیروهای پیشران کلیدی تأثیرگذار بر آینده فهرست های کتابخانه ای در ایران و چگونگی تأثیر هر یک از آن ها بر آینده فهرست های کتابخانه ای. روش شناسی : برای تحلیل تأثیرات متقابل و تعیین نیروهای پیشران کلیدی از ماتریس اثرات متقابل و نرم افزار میک مک برای انجام محاسبات ریاضیِ اثرات متقابل متغیرهای تأثیرگذار و تأثیرپذیر استفاده شد. یافته ها : 3 متغیر در گروه متغیرهای تأثیرگذار، 3 متغیر در گروه متغیرهای دووجهی، 4 متغیر در گروه متغیرهای تأثیرپذیر، و 3 متغیر در گروه متغیرهای مستقل قرار گرفت. درنهایت، 4 متغیر «کمیّت و کیفیت فهرست های کتابخانه ای در محیط مجازی»، «اصلاح و روزآمدسازی ابزارها و استانداردها»، «کتابخانه بدون دیوار»، و «تعامل متخصصان فهرست های کتابخانه ای با طراحان نظام های کتابخانه ای» به عنوان متغیرهای راهبردی شناسایی شد. نتیجه گیری: روابط شناسایی شده در میان نیروهای پیشران تأثیرگذار بر آینده فهرست های کتابخانه ای در ایران اهمیت تغییر محیط سنتی فهرست ها و ورود آنها به محیط جدید اطلاعات را نشان می دهد. توجه به نیروهای راهبردی شناسایی شده نیز می تواند حرکتی زنجیره ای برای آینده نظام رقم زند.  

هدف: هدف از پژوهش حاضر ارائه تصویری از ابزارهای رابط در پیشینه های کتابشناختی کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران و تطبیق آن ها با انواع روابط کتابشناختی مطرح در طبقه بندی های تیلت، اسمیراگلیا، و الگوی اف.آر.بی.آر. بود تا از این طریق بتوان به میزان تجانس آن ها با یکدیگر پی برد. روش/ رویکرد پژوهش: روش پژوهش از نوع مطالعات انطباقی بود، به این صورت که ابتدا به شناسایی ابزارهای رابط موجود در پیشینه های کتابشناختی با استفاده از استانداردهای مورد استفاده، سپس به انطباق آن ها با انواع روابط کتابشناختی پرداخته شد. یافته ها: نتایج نشان داد برخی از مناطق نمایش دهنده تنها یک نوع از انواع روابط کتابشناختی هستند، درحالی که برخی دیگر نشان دهنده دو یا بیش از دو نوع از انواع روابط در هر یک از طبقه بندی های تیلت، اسمیراگلیا، و اف.آر.بی.آر. هستند. علاوه بر این ، رابطه کل-جزء (26%) در طبقه بندی تیلت، و رابطه اثر با اثر (11%) و کل-جزء در سطح اثر (14%) در طبقه بندی اف.آر.بی.آر بیشترین درصد فراوانی را در تعداد مناطق داشتند. نتیجه گیری: توجه به نمایش روابط کتابشناختی در الگوها و استاندارد های جدید، تغییر رویکرد های فهرستنویسی به سوی نمایش انواع روابط کتابشناختی و برقراری ارتباط میان آثار مختلف، به خصوص آثاری که دارای خانواده های کتابشناختی وسیعی هستند را ایجاب می کند