مهدیه خزانه ها

چگونگی شکل گیری جریان های فکری، روش های تحلیل در علوم و روش شناسی ها از جالب ترین مباحث علم و فلسفه علم هستند. نظریه های علمی از واقعیاتی تشکیل می شوند که در ارتباط با هم گردآوری شده و انتظام یافته و مورد تأمل قرار گرفته اند. هدف از پژوهش حاضر تحلیل ساختار مطالعات حوزه موضوعی «نظریه های علم اطلاعات» از طریق بررسی متون علمی این حوزه در پایگاه «وب آوساینس» بر اساس شاخص های تحلیل هم واژگانی مفاهیم و هم نویسندگی متخصصان و نظریه پردازان این حوزه از علم اطلاعات و دانش شناسی بر اساس سنجه های مرکزیت شبکه اجتماعی در مقالات است. پژوهش حاضر با استفاده از رویکرد کمّی و شاخص های علم سنجی انجام شده است. برون دادهای علمی نظریه های علم اطلاعات در پایگاه اطلاعاتی «وب آوساینس» (1983-2017) با استفاده از روش های آمار توصیفی و تحلیلی در نرم افزارهای Premap ، VOSviewer ، Ucinet و Excell بررسی شده اند. یافته های حاصل از تحلیل های هم رخدادی واژگان و نویسندگان حاکی از آن است که از سال 2009 تا 2014 بیشترین مطالعات نظریه های علم اطلاعات در کشورهای آمریکا، آلمان، انگلستان، اسپانیا و کانادا بوده است. همچنین، در سال های اخیر کشورهایی مانند برزیل و چین پژوهش هایی را در این حوزه انجام داده اند. نویسندگانی همچون «یورلند»، «هارتل»، «وایت»، «بوشمن» و «برنر» بیشترین مقالات و «کیمبل»، «برنر»، «هرسینک»، «لوچس» و «ندرسن» دارای بیشترین همکاری علمی را در این دوره داشته اند. ضریب همکاری گروهی نویسندگان 3/0 است که حاکی از همکاری گروهی بالای نویسندگان است. مطالعات انجام شده در حوزه نظریه های علم اطلاعات به 9 خوشه تقسیم می شوند. حوزه های موضوعی نظریه های علم اطلاعات شامل استفاده از الگوریتم ها و مدل ها در نظریه ها، نظریه آنتروپی و کاربرد آن، نظریه های علم اطلاعات برگرفته از علوم دیگر، نظریه ترمودینامیک و فیزیک در علم اطلاعات، نظریه ارتباطات و مدل های ارتباطی، استفاده از نظریه های اطلاعات بین رشته ای، کارایی نظریه ها، ارزیابی نظریه ها، نقش اطلاعات و نقش میزبان و واردکننده نظریه ها در علم اطلاعات و دانش شناسی است.

هدف از طبقه بندی یا رده بندی، مجزا ساختن دانش ها از یکدیگر نیست بلکه در عین تشخیص آن ها، نشان دادن روابط و همبستگی دانش ها با یکدیگر و روشن نمودن وحدت علوم است. روش پژوهش بکار گرفته شده در این پژوهش روش تحلیل محتوا است. ابزار گردآوری داده ها، پژوهش های پیشین است که در موضوع درخت دانش دکارت انجام شده است. نظرات دکارت و انتقاداتی که توسط پژوهش های قبل شده مورد مطالعه و دلایل اضمحلال آن به بحث گذاشته شد . نتایج این پژوهش نشان داد که دلایل اضمحلال طبقه بندی دکارت عبارتند از: وحدت گرایی و در برنگرفتن جامع علوم اعم از علوم کمی و رفتاری و علوم انسانی،عدم توجه به علوم انسانی به طور کلی، در نظر نگرفتن ارتباط بین همه علوم و همچنین ارتباط علوم با نیاز های انسان، طبقه بندی دانش به جای طبقه بندی علم، علم از نظر معنا شناسی عام تر از دانش است، قراردادن علومی که امروز مستقل هستند به عنوان زیر مجموعه ریاضی و متافیزیک، در طبقه بندی دکارت فقط سلسله مراتب در نظر گرفته شده و رابطه ها و بین رشته ای بودن علوم لحاظ نشده است.